Prins Philip: steun en toeverlaat van de Britse koningin

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Met prins Philip is een belangrijke steunpilaar van de Britse monarchie heengegaan. Hij was de langst dienende prins-gemaal die het Britse Rijk ooit gekend heeft. Zijn vrouw Elizabeth II, met wie hij meer dan 73 jaar getrouwd was, werd koningin in 1952.

"Hij aanvaardt niet makkelijk complimenten, maar hij is mijn steun en toeverlaat", zei Elizabeth bij hun gouden huwelijksfeest in 1997. "Ik ben hem meer dank verschuldigd dan hij ooit zal claimen en meer dan we ooit zullen weten."

Ondanks zijn soms wat botte imago was de vandaag overleden Philip een loyale dienaar van zijn echtgenote: iemand die zich na een wat moeizame start voor haar wegcijferde en haar door de jaren heen trouw adviseerde. Op zijn aandringen zette de koningin de deuren van het voorheen zeer gesloten koningshuis geleidelijk meer open.

Hij was ook een ontwikkeld man met een brede belangstelling, een liefhebber van sport en van schilderkunst, die hij zelf ook beoefende. Tegelijk haalde hij vaak de publiciteit met ongenuanceerde en soms zelfs als racistisch te interpreteren opmerkingen.

Prins Philip werd in 1921 op Korfoe geboren als prins Filips van Griekenland en Denemarken. Zijn ouders hoorden tot de hoge adel van Europa en waren aan talloze vorstenhuizen verbonden.

Omdat zijn familie uit Griekenland werd verbannen, groeide Philip op in Frankrijk, Duitsland en Engeland.

Bekijk hier een terugblik op het leven van prins Philip

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog meldde hij zich bij de Britse marine. Gedurende de oorlog diende hij op diverse oorlogsschepen. Na zijn terugkeer in Engeland verloofde hij zich met prinses Elizabeth. De twee waren al in 1939, toen zij pas dertien was, verliefd geworden. Een familieband was er al: beiden waren nazaten van koningin Victoria.

Philip werd tot Brit genaturaliseerd en nam de achternaam Mountbatten aan; een verengelste versie van het Duitse Battenberg, een naam van zijn moeders kant van de familie. Ook trad hij toe tot de Anglicaanse Kerk.

Op 20 november 1947 trouwden Philip en Elizabeth in de Westminister Abbey. Bij zijn huwelijk kreeg hij de titel Duke of Edinburgh. Het paar kreeg vier kinderen: Charles, Anne, Andrew en Edward.

Zijn relatie met Charles was moeizaam. Hij stuurde de jonge Charles naar een harde kostschool, waar hij zelf ook op gezeten had en die hem weerbaar had gemaakt. Maar zijn zoon voelde zich er ongelukkig. Philip trok zich daar niets van aan, een geschiedenis die ook in de serie The Crown aan bod kwam.

Na zijn huwelijk bleef Philip bij de marine werken. Het paar woonde een paar jaar op Malta, waar hij bevelhebber was op een Brits oorlogsschip. Deze periode was volgens ingewijden een van de gelukkigste uit hun huwelijk.

In 1952 maakten Elizabeth en Philip een lange reis langs de Britse koloniën. In Kenia kregen ze bericht dat Elizabeths vader, koning George VI, was overleden en dat Elizabeth nu koningin was. Ze keerden zo snel mogelijk terug naar Engeland waar ze hun intrek namen in Buckingham Palace.

Philip had moeite om zich aan te passen aan zijn nieuwe rol als dienende echtgenoot van de koningin. Hij stoorde zich er zeer aan dat het koningshuis niet zijn naam aannam, maar House of Windsor bleef. "Ik ben niets anders dan een rottige amoebe. Ik ben de enige man in dit land die zijn naam niet aan zijn eigen kinderen mag doorgeven", klaagde hij tegen de pers.

Ook mocht hij als echtgenoot van de koningin niet meer bij de marine blijven en dat viel hem zwaar. Hij zocht andere manieren om zich nuttig te maken en werd beschermheer van steeds meer organisaties, zoals de Britse afdeling van het Wereld Natuur Fonds. Ook was Philip een enthousiast jager en een ervaren piloot.

Opvallende uitspraken

Philip kon af en toe opzien baren met botte en denigrerende uitspraken over met name buitenlanders. Zo vroeg hij eens aan een Aboriginalzakenman: "Gooien jullie nog steeds met speren naar elkaar?" Tijdens een bezoek aan China zei hij dat wie te lang in China bleef, vanzelf 'spleetogen' kreeg.

Over zijn dochter Anne, een groot paardenliefhebber, zei Philip ooit: "Als het geen scheten laat of hooi eet, is ze niet geïnteresseerd". Dat nam niet weg dat Anne zijn favoriete kind was, die ook karakterologisch het meest op hem leek.

Toen het Britse koningshuis eerder dit jaar in opspraak kwam door uitspraken van prins Harry en zijn vrouw Meghan, maakte de kleinzoon duidelijk dat het niet zijn opa Philip was geweest die zich kwetsend en racistisch over zijn vrouw had uitgelaten.

Tot op hoge leeftijd hield Philip zich bezig met officiële plichtplegingen. In 2007 werd bekend dat hij al 15 jaar een hartaandoening had. Op zijn negentigste verjaardag, in 2011, maakte hij bekend dat hij het rustiger aan ging doen. "Ik vind dat ik mijn bijdrage wel geleverd heb", zei hij.

De koningin bedankte haar echtgenoot door hem voor zijn verjaardag een nieuwe eretitel te geven: Lord High Admiral of the Navy. Hij werd daarmee het ceremoniële hoofd van de marine, iets wat zijn vrouw tot dan toe was geweest.

In 2017 ging prins Philip 'met pensioen'. Als laatste daad woonde hij begin augustus een parade van de Britse marine bij. Ook stopte hij zijn werk voor de honderden organisaties waarvan hij beschermheer was.

Gezondheid

Stilzitten deed hij niet. Zo bleef de prins tot op hoge leeftijd autorijden. Begin 2019 was hij betrokken bij een auto-ongeluk bij kasteel Sandringham. De Range Rover waarin hij reed, kantelde na een aanrijding, maar hij kon ongedeerd uitstappen.

De laatste jaren van zijn leven kampte prins Philip met een zwakke gezondheid. In december 2011 werd hij opgenomen in het ziekenhuis, nadat hij pijn op de borst had gekregen. Na een operatie aan een verstopte kransslagader kon hij vijf dagen later het ziekenhuis verlaten om thuis verder aan te sterken.

Eerder dit jaar lag Philip een maand in het ziekenhuis. Hij werd op 16 februari met een infectie opgenomen in het King Edward VII-ziekenhuis in Londen, en later overgebracht naar een ander ziekenhuis dat gespecialiseerd is in hartklachten.

Sinds het nieuws van het overlijden van de prins komen mensen naar Buckingham Palace om bij het hek bloemen en afscheidsbrieven achter te laten.