100 jaar House of Windsor: 'Je hebt net een dynastie gedoopt'
Dat het Verenigd Koninkrijk wordt geregeerd door het Huis Windsor is mede te danken aan de persoonlijk secretaris van koning George V. Het was deze Lord Stamfordham die een alternatief bedacht toen de oude naam als te Duits werd verworpen. Het is vandaag 100 jaar geleden dat de naamwisseling werd doorgevoerd.
"Besef je wel dat je net een dynastie hebt gedoopt?", schreef een oud-premier destijds aan Stamfordham. "Dat hebben maar weinigen ter wereld gedaan. Je kan er trots op zijn. Ik bewonder en benijd je."
Van oudsher had het Britse koningshuis nauwe banden met Duitsland. Geregeld trouwden leden met Duitse partners, men sprak Duits aan het hof en George V was zelfs honorair veldmaarschalk in het Duitse leger, compleet met uniform. Sinds koningin Victoria was getrouwd met een Duitse hertog droeg het Britse koningshuis de naam Saxe-Coburg-Gotha.
Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog wilde men die banden liever vergeten. Alles wat maar Teutoons leek, was immers suspect. Winkeliers met Duitse namen werden aangevallen, George's neef Lodewijk van Battenberg werd gedwongen zijn functie als hoofd van de marine neer te leggen.
Ook de naam Saxe-Coburg-Gotha moest eraan geloven, zeker nadat op 13 juni 1917 achttien kleuters waren omgekomen bij een aanval van de Duitsers met nota bene een Gotha-vliegtuig.
Een alternatief was echter niet onmiddellijk voorhanden. Lord Stamfordham doorzocht tevergeefs de Britse koninklijke geschiedenis voor alternatieven. "De koning weigert Plantagenet en vindt Tudor maar niets", valt te lezen in een memorandum over namen van eerdere dynastieën die geweigerd werden.
Ook premier Asquith vond die suggesties maar niets. Tudor deed hem te veel denken aan de gemankeerde Hendrik VIII en Bloody Mary. Stuart riep pijnlijke herinneringen op aan de onthoofde Karel I. Fitztroy viel af omdat een bastaardzoon van Hendrik VIII die naam gebruikte.
Uiteindelijk putte Stamfordham inspiratie uit het familiekasteel van George: Windsor. Wat was er nou Britser dan het statige kasteel uit de elfde eeuw? "Ik hoop dat we eindelijk een naam hebben gevonden die u zal aanspreken", schreef Stamfordham verwachtingsvol.
De koning van Engeland heeft de Duitsche smet die aan zijn naam kleefde uitgewischt.
Op 17 juli 1917 was de kogel door de kerk. George veranderde zijn achternaam en deed afstand van al zijn Duitse titels. Ook andere Britse edellieden met Duitse namen werden meteen verengelst. Zo werd het gewraakte prins Battenberg nu Lord Mountbatten (zo werd dus niet alleen koningin Elizabeths achternaam, maar ook die van haar man Philip bepaald).
In het satirische tijdschrift Punch was een cartoon te zien van George die de bezem door zijn Duitse titels haalt. "De koning van Engeland heeft de Duitsche smet die aan zijn naam kleefde uitgewischt", schreven Nederlandse kranten.
De Duitse keizer Wilhelm, vroeger geregeld te zien op familiebijeenkomsten met George V, kon alleen maar lachen om het besluit van zijn neef. Met een knipoog naar het Shakespeare-stuk The Merry Wives of Windsor, grapte hij dat hij van plan was The Merry Wives of Saxe-Coburg-Gotha te gaan zien.