Gesprekken met informateur Tjeenk Willink over wat er moet veranderen in de politiek
Informateur Tjeenk Willink is voor vandaag klaar met zijn gesprekken met de leiders van de kleinere partijen. De minister van Staat werd dinsdag door de Kamer aangewezen als informateur. Hij heeft drie weken om te onderzoeken of een nieuw kabinet mogelijk is.
Het hoofdthema van de gesprekken, vandaag en morgen, is een nieuwe politieke cultuur en meer inspraak voor de Tweede Kamer. Zo moet het vertrouwen van burgers in de politiek worden vergroot, maar ook tussen de politici onderling. Daarbij kwamen de partijen met verschillende nieuwe ideeën.
ChristenUnie-leider Segers heeft naar eigen zeggen "heel nadrukkelijk" de optie van een minderheidskabinet op tafel gelegd. Hij wil geen kleine details meer in het regeerakkoord. "Zoals het chippen van katten, dat moet er echt niet meer in", zei hij na zijn gesprek.
Geloofwaardige breuk
Zijn partij gaat niet meedoen met een coalitie waarin opnieuw VVD, CDA en D66 zitten. "Dat is geen geloofwaardige breuk met de oude bestuurscultuur", zei hij. "Ik zie ons niet toetreden tot een nieuw kabinet." Maar hij is wel bereid tot samenwerking. Hij zegt dat hij zelf ook medeschuldig is geweest aan het vastleggen van coalitieafspraken en hoe in de Tweede Kamer gestemd wordt. De hele Kamer moet meer betrokken worden, zegt hij.
Ook de Partij voor de Dieren ziet een minderheidskabinet wel zitten. Maar niet als Rutte daarvan weer de premier wordt. "Rutte en de VVD hebben zichzelf buitenspel gezet. Als je liegt tegen de Kamer ben je gewoon af", zei partijleider Ouwehand. Zij vindt het noodzakelijk om "te breken met de machtspolitiek" van de afgelopen kabinetten.
Fractieleider Den Haan van 50Plus wil een regeerakkoord op hoofdlijnen, en haar collega Dassen van Volt sluit zich daarbij aan. "Niet dichtgetimmerd voor vier jaar, zodat Kamerleden zelf kunnen nadenken over wat moet worden verbeterd aan deze samenleving", zei hij. Dassen is voorstander van burgerfora en inspraak van burgers zodat zij van begin af aan betrokken worden bij het beleid.
Controleakkoord
SGP-leider Van der Staaij heeft het gehad over het versterken van de rol van het parlement. Hij pleitte bij Tjeenk Willink voor een "controleerakkoord" naast een regeerakkoord. In dat akkoord van de Tweede Kamer moet volgens de SGP staan hoe de Kamer nieuwe wetgeving controleert. Daarbij moet ook gekeken worden naar wat die wetten voor burgers en uitvoeringsinstanties betekenen.
De Kamer moet vaker zelf beleid of wetten evalueren in plaats van die taak "over de schutting bij universiteiten te leggen", vindt Van der Staaij. Verder kunnen volgens de SGP-leider fracties vaker de krachten bundelen: "Niet iedere fractie hoeft het wiel voor zichzelf uit te vinden."
Ongelukkige start
JA21-leider Eerdmans had naar eigen zeggen "een prima gesprek", maar hij werd het niet over alles eens met de informateur. Tjeenk Willink hield gisteren de mogelijkheid open van vertrouwelijke opmerkingen die niet worden opgeschreven. Volgens Eerdmans is dat in strijd met zijn motie die de Kamer aannam, waarin staat dat de gespreksverslagen volledig openbaar moeten worden.
Tjeenk Willink zei volgens Eerdmans vandaag dat hij de motie wel uitvoert, maar dat hij mensen niet tegenhoudt als die hem iets in vertrouwen willen vertellen. Eerdmans sprak van "een valse start".
Verfrissend
Eerder vandaag was het de beurt aan Bij1-leider Simons. Zij noemde het gesprek "heel goed voor deze fase van de formatie". Ze vindt de methode van Tjeenk Willink "verfrissend".
BBB-fractievoorzitter Van der Plas heeft de informateur onder meer verteld dat er minder fractiediscipline moet komen: "Kamerleden moeten wat meer vrijheid hebben om ergens voor of tegen te kunnen stemmen, zonder dan meteen te denken dat het kabinet valt."
Denk-voorman Azarkan zei dat je wel kunt merken dat "deze man ervaring heeft". Azarkan benadrukte dat het belangrijk is dat partijen elkaar weer gaan vertrouwen. Hij acht de kans dat Denk in het kabinet komt klein.
Tjeenk Willink pakt de draad op na de rel over de foto van het dossier van verkenner Ollongren met de zin "positie Omtzigt, functie elders". Ollongren en haar mede-verkenner Jorritsma, en vervolgens ook hun opvolgers Koolmees en Van Ark, legden hun functie neer.
De passage over Omtzigt bleek in de notities te staan naar aanleiding van een opmerking van VVD-leider Rutte. Die zei in het debat zich dat niet te kunnen herinneren. Een motie van wantrouwen tegen premier Rutte kreeg geen meerderheid, maar de motie waarin het gedrag van fractieleider Rutte wordt afgekeurd, wel. Alleen de VVD stemde tegen.
Eerst inventariseren
Tjeenk Willink zei gisteren dat hij nog niet bezig is met de vraag welke partijen met elkaar willen regeren. Wel wil hij onderzoeken hoe er een andere bestuursstijl kan komen. Een dichtgetimmerd regeerakkoord past daar wat hem betreft niet bij.
Hij praat met alle voorzitters van de fracties in de Tweede Kamer, in volgorde van klein naar groot. Morgenmiddag is Rutte als laatste aan de beurt.
