'Sarkozy probeerde met charme weg te komen, maar rechter trekt lijn'

• Anna Mees

  redacteur Online

De Franse oud-president Nicolas Sarkozy en zijn advocaat gebruikten twee telefoons die onder een valse naam waren gekocht. Wat politie en justitie hoorden tijdens het afluisteren daarvan, bleek genoeg voor een celstraf voor Sarkozy.

Het bewijs bestaat enkel uit de opgenomen gesprekken. "Specialisten zijn verbaasd dat hij veroordeeld is. Eigenlijk ging iedereen ervan uit dat het bewijs van de telefoongesprekken niet genoeg zou zijn", zegt correspondent Frank Renout.

"De rechter kwam met een harde uitspraak: dat ze hebben samengespannen, wisten dat ze bezig waren met frauduleuze handelingen en het vertrouwen van het publiek hebben geschaad."

Sarkozy kreeg drie jaar gevangenisstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk, wegens poging tot omkoping van een advocaat-generaal in 2014. In ruil voor vertrouwelijke informatie over een strafzaak waarin de oud-president werd genoemd, zou hij hem aan een baan in Monaco helpen. Deze Gilbert Azibert en Sarkozy's advocaat Thierry Herzog hebben dezelfde straf gekregen. De drie hebben de beschuldigingen steeds ontkend.

Niet boven de wet

De poging tot omkoping is heel tekenend voor de persoon Sarkozy, vindt hoofddocent rechtsgeschiedenis en Frankrijk-kenner aan de Vrije Universiteit Brussel Frederik Dhondt. "Hij probeert met zijn charme weg te komen. Hij overdrijft graag en lijkt altijd te denken 'men zal het mij wel vergeven want men weet dat ik het anders bedoel'. Maar hier trekt de rechter een lijn. Ze heeft laten zien dat politici, zelfs oud-presidenten, niet boven de wetten van de Republiek staan."

Sarkozy was staatshoofd van 2007 tot 2012. Hij gaat in hoger beroep, daarna bestaat nog de mogelijkheid tot cassatie. Hij zou de magistraat aan een nieuwe baan hebben willen helpen door een goed woordje te doen bij zijn contacten. Of hij als oud-president daadwerkelijk nog die invloed had, is volgens Dhondt niet relevant. Want het criterium is: vindt de aangesproken persoon het geloofwaardig?

"Hij heeft geprobeerd om de magistraat uit zijn rol te doen vallen, die mag alleen maar oordelen over de zaak die voorligt op basis van zijn kennis van het recht. De rechter vindt dat Sarkozy zich terughoudend had moeten opstellen en meer dan een andere burger had moeten weten dat je dit niet doet."

'Monsieur le president'

Als oud-president is Sarkozy nog heel machtig, zegt Niek Pas, historicus en Frankrijkkenner aan de Universiteit van Amsterdam. "Hij heeft absoluut nog altijd een positie, wordt nog steeds 'monsieur le president' genoemd. Hij is geen simpele burger die z'n boodschapjes doet en met z'n pantoffeltjes bij het haardvuur zit. En binnen zijn partij is er nog altijd een groep die hem steunt en wil dat hij terugkomt."

Pas schat in dat de veroordeling zijn positie in zijn partij wel schaadt. Dat geldt ook voor de zaken die nog lopen, zoals die over illegale financiering van de presidentscampagne van 2012 en die over miljoenen euro's die hij voor de campagne van 2007 zou hebben aangenomen van de Libische dictator Kadhafi.

"Hoe geloofwaardig is hij nog? Een bepaald deel van Les Républicains zal hem altijd blijven steunen en net als hij zeggen dat het een politiek proces is. Maar de partij zit natuurlijk niet te wachten op heel veel negatieve aandacht. En de kiezer op rechts wil door de band genomen ook vooruit."

Onderste uit de kan

Voorlopig zal de 'afluisterzaak', zoals die vanwege de getapete telefoons wordt genoemd, nog wel doorgaan, verwacht Pas. "De Franse justitiële molens draaien langzaam, maar ze draaien. En Sarkozy gaat als advocaat met een collectief om zich heen natuurlijk het onderste uit de kan halen."

Rond Franse politici van links tot rechts spelen al decennia affaires en schandalen. Eerder werd oud-president Jacques Chirac veroordeeld voor fraude tijdens zijn burgemeesterschap van Parijs, en vorig jaar oud-premier François Fillon voor het verduisteren van ruim een miljoen euro.

"Politici spelen een voortdurend kat-en-muisspel met regels. Er is veel cliëntisme en wheelen en dealen", is de verklaring van Pas. "En ze hebben altijd een lakse houding ten opzichte van financiering gehad. Formeel zijn er heel strenge regels maar er is een informele cultuur."