Wie zit achter de explosies op een Israëlisch vrachtschip?
Een Israëlisch vrachtschip dat vrijdag in de Golf van Oman werd getroffen door een aantal explosies met onbekende oorzaak is vandaag aangekomen in de haven van Dubai. Daar wordt de schade aan het schip onderzocht en gerepareerd. Israël vermoedt dat Iran het schip heeft aangevallen.
De MV Helios Ray, een schip dat voertuigen vervoert en dat vaart onder de vlag van de Bahama's, was deze week op weg van Saudi-Arabië naar Singapore. Nadat het in de nacht van donderdag op vrijdag langs het oostelijkste punt van Oman was gevaren, keerde het plotseling om, laten satellietdata zien.
Explosies veroorzaakten in de romp twee gaten met een diameter van anderhalve meter, zowel aan stuurboord- als aan bakboordzijde. Volgens de eigenaar van het schip was er geen schade aan de motor, raakte niemand van de bemanning gewond en was het niet duidelijk wat de oorzaak was; raketten of explosieven die aan het schip waren bevestigd, zogeheten limpet mines.
Van verschillende kanten werd er vrijwel gelijk naar Iran gewezen. In 2019 vonden er soortgelijke incidenten plaats in de Golf van Oman, met olietankers en schepen waarop explosieven waren aangebracht of die werden bestookt met torpedo's. De VS en Saudi-Arabië beschuldigden ook toen Iran.
Nucleaire deal
Persbureau AP citeert Dryad Global, een bedrijf dat maritieme inlichtingen verzamelt. Mogelijk was het schip slachtoffer geworden van "asymmetrische activiteit van het Iraanse leger". Asymmetrische oorlogsvoering wil zeggen dat er met relatief beperkte middelen een aanzienlijk doel bereikt kan worden. In dit geval zou Iran, zo denkt Dryad Global, druk willen zetten op de Verenigde Staten om de sancties te verlichten.
Onder president Trump zijn de verhoudingen tussen Iran en de VS flink verslechterd. De VS trokken zich terug uit de nucleaire deal waarop Iran weer begon met het verrijken van uranium. De nieuw aangetreden Amerikaanse president Joe Biden wil de deal met Iran weer herstellen. Maar Iran is daar nu niet gelijk toe geneigd. Eerst moeten de sancties worden verlicht, vindt Iran, dan kunnen de partijen weer aan tafel gaan zitten. Ook vandaag wees Iran weer een voorstel af voor informele gesprekken met de EU en de VS.
Iran voelt zich om meer redenen bedreigd, ook door Israël. Afgelopen jaar sloot Israël akkoorden met verschillende Arabische landen om de banden te normaliseren, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Marokko. Dat deden de landen onder meer omdat ze de opvatting delen dat Iran de grootste bedreiging is voor stabiliteit in het Midden-Oosten.
Aanslagen op Iraanse doelen
Ook wordt Israël door Iran beschuldigd van verschillende aanslagen op Iraans grondgebied. In juli 2020 ontstond brand in een nucleair complex in het Iraanse Natanz. Ook zat Israël volgens Iran afgelopen november achter de moord op Mohsen Fakhrizadeh, het brein achter het Iraanse nucleaire programma.
Israël bevestigt nooit officieel achter dergelijke aanvallen te zitten, maar zou wel rekening gehouden hebben met vergelding. Na de deals met verschillende Golfstaten varen er op dit moment ook aanzienlijk meer Israëlische schepen door het gebied.
Heel verbazingwekkend is het daarom niet dat verschillende Israëlische functionarissen de explosies op de Helios Ray aan Iran toeschrijven. Aviv Kochavi, de hoogste militair van Israël, zei vandaag in een toespraak dat Iran "operaties tegen civiele doelen uitvoert".
Hinderlaag
Eerder had minister Gantz van Defensie gezegd dat de omstandigheden rondom de explosie wezen op Iraanse betrokkenheid. Wel zei hij dat dat nader onderzocht diende te worden.
Iran heeft nog niet op de beschuldigingen gereageerd, maar de ultraconservatieve krant Kayhan, gelieerd aan de regering, lijkt het ook niet helemaal te ontkennen. De krant speculeert dat het Israëlische schip "mogelijk op een spionagemissie" was. Vervolgens werd het schip wellicht aangevallen door strijders die door Iran worden betaald. Of zoals de krant het stelde: het schip was mogelijk "verzeild geraakt in een hinderlaag van een afdeling van de as van verzet".
