Jeff Bezos maakte van Amazon megasucces en stopt terwijl kritiek aanzwelt
In de vergaderruimte van Amazons dagelijkse bestuur staat een omgebouwde deur symbool voor de soberheid binnen het bedrijf. Bij presentaties is topman Jeff Bezos streng: geen PowerPoints, maar voorstellen van zes kantjes om zo kritisch denken te bevorderen.
Wat begon als de stijl van de man die Amazon 27 jaar gelden startte, is de cultuur van het bedrijf geworden. Ook al doet Bezos (57) nu een stap terug, dat arbeidsethos zal als een rode draad door het concern blijven lopen. Hij draagt de dagelijkse leiding van een zeer succesvolle onderneming over, maar ook een bedrijf dat wordt bekritiseerd en beschuldigd van machtsmisbruik.
Het verhaal van het ontstaan van Amazon klinkt als een schoolvoorbeeld voor een start-up. Het begon allemaal in de garage van Bezos en zijn toenmalige vrouw MacKenzie. Bij de start stak de ondernemer 10.000 dollar in het bedrijf. Een bedrag dat in het niet valt met wat het Bezos inmiddels heeft opgeleverd: een vermogen van bijna 200 miljard dollar.
'Wat is het internet?'
Beroemd is een anekdote uit 1994 waarin hij zijn vrouw, met wie hij een jaar eerder is getrouwd, vertelt dat hij boeken wil gaan verkopen op het internet. "Wat goed, laten we dat doen", was haar reactie volgens de ondernemer. Om vervolgens nog wel te vragen: "Wat is het internet?". Volgens de ondernemer het bewijs dat ze hem steunde en geloofde in zijn idee.
Het stel scheidde in 2019. Dit ging, doordat Bezos werd gechanteerd vanwege de affaire met zijn nieuwe liefde, gepaard met veel media-aandacht. Jeff en MacKenzie hebben samen vier kinderen.
In 1999 maakte het Amerikaanse CBS-programma 60 Minutes een profiel over Bezos' onderneming, die toen vijf jaar bestond.
Amazon begon begin jaren 90 met één ding: via de website boeken verkopen. Maar het doel was meteen al veel groter. Bezos was gefascineerd geraakt door het concept van the everything store (de winkel-van-alles). Iets wat het bedrijf door de jaren heen steeds meer is gaan omarmen, mede doordat andere verkopers ook hun producten via Amazons' platform aanbieden; zij verkochten het afgelopen feestdagen kwartaal bijna een miljard producten.
Daarbij is het doel van de webwinkelgigant om klanten zo veel mogelijk aan zich te binden. Een belangrijk bindmiddel daarvoor is Amazon Prime. Dat begon als abonnement waardoor klanten hun producten gratis binnen twee dagen in huis hadden, inmiddels kunnen klanten via Prime ook bijvoorbeeld films en series kijken. Ook krijgen ze korting in de supermarktketen waar Amazon eigenaar van is.
Werkomstandigheden distributiecentra
Amazon kwam de afgelopen jaren ook onder vuur te liggen. In 2015 publiceerde The New York Times een groot onderzoek waaruit bleek dat de interne werkcultuur keihard was en de sfeer niet goed (Amazon verweerde zich in een blogpost). Ook ligt het bedrijf regelmatig onder vuur vanwege de werkcondities in de distributiecentra.
Zo beschreef The Guardian begin vorig jaar de werkomstandigheden in zo'n pakhuis in New York, die volgens werknemers onder de maat zijn. "Ze geven niet om hun medewerkers", zei een oud-medewerker tegen de krant. "Ze geven meer om hun robots."
Onder hoge druk verhoogde Bezos enige jaren geleden wel het minimumloon van zijn werknemers. Iets dat de miljardair nu een succes noemt.
Onder leiding van Bezos werd ook behoorlijk ingezet op technologische innovatie. Een eigen smartphone in de markt zetten mislukte, maar een speaker met een geïntegreerde slimme assistent, Alexa, bleek wel een groot succes. Zo'n assistent kan niet alleen muziek afspelen, maar ook slimme lampen of andere onderdelen in het huis besturen. En niet onbelangrijk: bestellingen doorgeven aan Amazon. Om de drempel nóg lager te leggen.
Bezos wordt nu opgevolgd door een vertrouweling, Andy Jassy, die al sinds 1997 voor het bedrijf werkt. Hij is de geestelijk vader van cloudplatform Amazon Web Services. Dat vormt inmiddels ten dele de ruggengraat van het internet; veel bedrijven laten hun diensten bij AWS hosten. Het is een absoluut succesverhaal voor Amazon. Het afgelopen kwartaal was het cloudplatform goed voor 52 procent van de winst; omgerekend 2,9 miljard euro.
Onderzoeken in VS en Europa
De grootte van Amazon - met een beurswaarde van omgerekend 1400 miljard euro een niet te missen speler - leidt tot meer macht en daarmee tot de vraag vanuit vanuit overheden en toezichthouders of het bedrijf niet te machtig is. In Europa lopen al twee onderzoeken vanwege klachten over machtsmisbruik; eerder dit jaar moest Bezos over ditzelfde thema verantwoording afleggen tegenover het Amerikaanse Congres.
De beurswaardes van grote techbedrijven, Amazon moet Microsoft en Apple voor zich dulden:
Het is een kant van zijn functie als bestuursvoorzitter die hij ongetwijfeld minder fijn vindt. En iets waar hij zich straks als 'uitvoerend voorzitter' niet minder mee bezig hoeft te houden. Tegelijkertijd is de verwachting dat hij nauw betrokken blijft bij grote besluiten.
In plaats daarvan kan hij zich richten op andere onderwerpen: verder bouwen aan zijn ruimtevaartbedrijf, meedenken over het reilen en zeilen van de krant The Washington Post, waarvan hij de eigenaar is, en stukje bij beetje delen van zijn vermogen weggeven aan onder meer klimaatbescherming.
