Trage vaccinatie, een GGD-datalek: problemen stapelen zich op voor De Jonge
Januari had de maand moeten worden waarin het vaccinatieprogramma eindelijk op stoom zou komen, nadat Nederland als laatste EU-land was begonnen met prikken. Maar kijkend naar het aandeel ingeënte inwoners staat Nederland op Bulgarije na onderaan de Europese lijst. Daarnaast ettert ook nog de open wond van het datalek bij de GGD.
Twee GGD-callcentermedewerkers zijn gearresteerd op verdenking van de handel in privégegevens van geteste personen. De maatregelen die de instantie neemt tegen datafraude leiden tot vertraging in het bron- en contactonderzoek en het doorgeven van coronatestuitslagen.
Debat op komst
Deze affaire betekent nog een extra hoofdpijndossier voor demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge. Komende week moet hij zich verantwoorden in een Kamerdebat.
"Dit zal hem zwaar worden aangerekend, maar naar mijn idee niet dusdanig dat hij moet aftreden", zegt politiek verslaggever Ron Fresen. Het feit dat Nederland middenin een crisis zit, en het kabinet eerder deze maand al is gevallen, speelt daarbij een grote rol.
De Jonge beweerde in de Kamer een beetje op de bluf dingen die niet of half waar zijn.
"Maar het begint voor De Jonge wel op te tellen", zegt Fresen. "Af en toe lijkt het alsof deze crisis een maatje te groot is voor hem."
Dat blijkt volgens Fresen bijvoorbeeld uit de manier waarop de minister deze week in de Kamer vragen beantwoordde over het datalek. "Hij ging een beetje op de bluf dingen beweren die niet of half waar zijn. Terwijl hij er primair niet eens over gaat, alleen als opdrachtgever."
Loodzware klus
Deskundigen benadrukken dat 'coronaminister' De Jonge een loodzware en complexe klus moet klaren. De aanhoudende traagheid bij het vaccineren ligt volgens de minister zelf grotendeels bij de wisselvallige toevoer van vaccins. "Bij het tempo waarin mensen kunnen worden gevaccineerd tegen het coronavirus is het echte probleem de snelheid waarmee de leveringen van de vaccins doorkomen", zei De Jonge vrijdag. Ook heeft hij steeds gezegd dat vaccinatiestrategie een momentopname is en niet in beton is gegoten.
De Jonge zei gisteren dat Nederland "sowieso" aan het begin van de lente de meest kwetsbare mensen kan hebben gevaccineerd:
Productieproblemen bij farmaceut AstraZeneca zorgen inderdaad voor een forse daling in het aantal geleverde doses aan de EU. Ook bij producent Pfizer is de toevoer van vaccins deze maand wisselvallig gebleken.
'Geen goed plan'
Maar volgens critici is de toevoer slechts een deel van het probleem. Herman van der Weide, programmamanager van het vaccinatieprogramma tijdens de Mexicaanse griep, zei donderdag bij Nieuwsuur dat er nog altijd geen goed vaccinatieplan ligt. "Ook al zijn er meer vaccins, men is er niet klaar voor", zei Van der Weide in de uitzending.
Van der Weide pleit ervoor dat De Jonge en het RIVM een stapje terugdoen. Die hebben volgens hem te weinig ervaring met dit soort crisissituaties, vooral op het gebied van logistiek.
Van der Weide: "Dit kunnen ze beter laten doen door iemand die boven alle partijen staat en geen last heeft van politieke hindering. Een partij die netjes de adviezen van de Gezondheidsraad opvolgt, het tempo erop zet en niet steeds van die mistgordijnen opwerpt, zoals de hele tijd gebeurt over de problemen met leveringen."
Herhaaldelijk heeft de Gezondheidsraad het kabinet opgeroepen ouderen en kwetsbaren als eersten in te enten. Maar dat werden uiteindelijk de zorgmedewerkers in verpleeghuizen, wijkverpleging en gehandicaptenzorg. En na een succesvolle lobby ook 30.000 medewerkers in de acute zorg.
Ingewikkeld
Hoe goedbedoeld de vaccinatiestrategie ook mag zijn, experts wijzen erop dat die in de praktijk te ingewikkeld is en tot problemen leidt. Aangezien er per risicogroep wordt geprikt, zijn er bijvoorbeeld in veel van de ongeveer 2500 verpleeghuizen vijf rondes nodig om alle bewoners een prik te geven. Daardoor duurt het vaccineren van de tienduizenden kwetsbare oudere bewoners zeker een aantal weken, misschien wel maanden. Ook ontstaan er situaties waarin sommige kwetsbare verpleeghuisbewoners nog niet zijn ingeënt, maar hun buurvrouw of verpleegkundige wel.
Vanwege de onrust daarover besloot het RIVM gisteravond dat verpleeghuizen hun bewoners toch in één keer mogen vaccineren; het instituut spreekt van voortschrijdend inzicht.
De Jonges probleem is dat hij of te laat zijn fouten erkent, of te laat aangeeft dat iets niet goed gaat.
Sinds deze week zit De Jonge ook nog eens met het GGD-datalek in zijn maag. RTL Nieuws onthulde maandag dat een onbekend aantal privégegevens van op covid-19 geteste Nederlanders zijn buitgemaakt en aangeboden op internet. Het lek bestaat al driekwart jaar, blijkt uit instructies voor GGD-medewerkers. Voorzitter Rouvoet erkende gisteren dat de zwakte in het systeem al lang bekend was.
'Echt veilig'
De Jonge beweerde in de Kamer dat het systeem "echt veilig" is en dat iedere sollicitant bij de GGD een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) moet inleveren. Maar dat blijkt niet te kloppen; bij een deel van de medewerkers is dit nooit gevraagd. De demissionaire minister stelde ook dat het systeem "volautomatisch" wordt beschermd, maar volgens de GGD gebeurt dit steekproefsgewijs.
Het is volgens politiek verslaggever Fresen tekenend voor De Jonges moeizame relatie met de Kamer. "Zijn probleem is dat hij of te laat zijn fouten erkent, of te laat aangeeft dat iets niet goed gaat. Zijn stijl van besturen en debatteren heeft ook vaak iets nonchalants, wat de indruk wekt dat hij zijn zaakje niet op orde heeft."
En waar de 43-jarige CDA'er volgens Fresen de "nationale pispaal" is geworden qua coronaproblematiek, lijkt alle kritiek op het beleid demissionair premier Mark Rutte politiek weinig te deren.
