Republikeinse partij ongekend verdeeld over afzetting Trump

Naast alle 222 Democraten in het Huis van Afgevaardigden keerden zich gisteravond ook tien Republikeinse leden van het Amerikaanse lagerhuis tegen president Trump. Nooit eerder kreeg een president zo veel partijgenoten tegen zich bij een impeachment-stemming.

Grote vraag is nu of zich in de Senaat ook Republikeinse Congresleden bij de vijftig Democraten zullen voegen. Om Trump in het hogerhuis te veroordelen zijn 67 stemmen nodig. Door de onvrede over de acties van Trump wordt dat spannender dan ooit, al lijkt het erop dat genoeg senatoren Trump trouw blijven.

Meestal sluiten de partijen de rangen om de eigen president te verdedigen. Bij de vorige afzettingsprocedure was er geen enkele Republikein in het Huis van Afgevaardigden die voor afzetting stemde, in de Senaat schreef Mitt Romney geschiedenis door als eerste senator ooit tegen een partijgenoot te stemmen.

De tien Republikeinse dissidenten zeiden gisteravond met een zwaar gemoed een partijgenoot te straffen. Toch houden ze hem allemaal verantwoordelijk voor de bestorming van het Capitool.

"De president heeft deze meute bijeengeroepen en aangespoord tot deze aanval. Alles wat volgde was zijn schuld", betoogde Liz Cheney, dochter van oud-vicepresident Dick Cheney en een van de partijleiders in het Huis. "De president had onmiddellijk en resoluut kunnen ingrijpen om het geweld te stoppen, maar dat liet hij na."

"Door moedwillig en zonder bewijs te suggereren dat de verkiezingen zijn gestolen, veroorzaakte de president een licht ontvlambare stemming van misinformatie, stemmenroof en verdeeldheid", legde Congreslid Katko uit. "Het is tijd het land boven de partij te verkiezen", concludeerde zijn collega Valadao. "Ik kies geen partij, ik kies voor de waarheid", vulde partijgenoot Beutler aan.

Wat doet McConnell?

Aankomend Senaatsvoorzitter Schumer zal al aan het turven zijn welke Republikeinen hij kan overhalen. Misschien zal Romney zich wel weer bij de Democraten scharen. Ook diens collega's Sasse, Murkowski en Toomey lieten zich de afgelopen dagen al kritisch uit over Trump, hoewel ze nog niet expliciet steun uitspraken voor een impeachment.

Grote vraag is wat fractieleider Mitch McConnell gaat doen. Hij verwees de impeachmentprocedure in 2019 nog resoluut naar de prullenbak, maar houdt zich dit keer opvallend stil. De kadaverdiscipline waar hij om bekendstaat, lijkt in dit dossier losgelaten. Hij heeft nog geen knoop doorgehakt over sancties, heet het in een verklaring.

Insiders melden dat McConnell woest is op Trump. Niet alleen vanwege de bestorming van het Capitool, maar ook doordat diens solistische houding de Republikeinen de verkiezingen in Georgia - en daarmee de macht in het Congres - zouden hebben gekost. McConnells vrouw Elaine Chao nam vorige week al ontslag als Trumps minister van Transport.

Door de president af te vallen zou McConnell voor Trump een nieuwe gooi naar het Witte Huis in 2024 onmogelijk kunnen maken. Dat zou de rust in de partij wellicht kunnen herstellen.

Trump zwijgt over impeachment

Trump zelf heeft ondertussen nog niet gereageerd op het feit dat hij als eerste president ooit voor de tweede keer een impeachment krijgt. Wel plaatste hij een videoboodschap op het officiële Twitteracount van het Witte Huis, dat in tegenstelling tot zijn eigen account niet uit de lucht is gehaald. Daarin roept hij op de vrede te bewaren en rust te brengen.

"Straatgeweld gaat in tegen alles waar ik in geloof. Mijn echte aanhangers zouden nooit politiek geweld goedkeuren", zei de president. "Ik vraag aan iedereen die ons steunt om zich in te zetten de spanning te verminderen, de gemoederen te bedaren en vrede in ons land te bevorderen."

"Het was een ongewone verklaring uit zijn mond", zegt correspondent Lucas Waagmeester. "Ik denk dat Trump duidelijk is gemaakt dat hij maar beter stevig afstand kan nemen van het geweld, omdat er anders juridische gevolgen kunnen zijn. En hij zal de veiligheidsbriefing hebben gehad waarin wordt gezegd dat de dreiging voor nieuw geweld volgende week ernstig en reëel is."

Het valt Waagmeester op dat Trump desalniettemin opnieuw niet afstand nam van zijn beschuldigingen van kiesfraude. "Hij zegt niets over de winst van Biden. Hij pleit voor verzoening, maar straalt iets anders uit door weg te blijven bij de inauguratie. De leugen die aanleiding is voor alle spanning, blijft in de lucht hangen."

"Dat is dus niet heel oprecht", meent Waagmeester. "Zolang Trump de hoofdreden voor het geweld niet wegneemt, is het weinig effectief. We moeten maar gaan zien wat de milities en extreemrechtse groepen die klaar zijn voor nieuw geweld gaan doen."

Om verder geweld te voorkomen is in Washington een enorme troepenmacht opgebouwd: