Kan Trump in zijn laatste week nog worden afgezet? Vijf vragen over impeachment

De Democraten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden zijn een tweede impeachmentproces begonnen om president Trump af te zetten. Het Huis debatteert er op dit moment over.

Heeft het kans van slagen, en heeft het in de laatste week van zijn presidentschap überhaupt nog zin? Vijf vragen over impeachment.

Wat houdt impeachment precies in?

Impeachment is de procedure om een federale ambtsdrager uit diens functie te zetten. Het is dus niet alleen een manier om een president af te zetten, zegt Jelte Olthof, Amerikaanse grondwetdeskundige aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Meestal gaat het om federale rechters of Congresleden. Er is nog nooit een president via impeachment afgezet, anderen wel."

Het Huis van Afgevaardigden stemt eerst over het starten van de procedure. Als daar een meerderheid wordt gehaald, is de president officieel al impeached. Daarna stemt de Senaat over het afzetten van de president. Als tweederde van de senatoren voor stemt, wordt de president uit het ambt gezet.

Swipe om alle stappen van impeachment te zien:

Trump was toch al eens impeached?

Klopt: dit is voor het eerst dat er twee keer een impeachmentproces tegen dezelfde president ligt. Het Huis van Afgevaardigden besloot in december 2019 al om een procedure te starten, vanwege vermeend machtsmisbruik in de Oekraïne-affaire. Toen besloot de Senaat om Trump niet te veroordelen.

De Republikeinse partij had destijds de meerderheid in de Senaat. "Een tweederdemeerderheid is überhaupt een moeilijke horde om te halen", zegt Olthof. "Onder de Republikeinse senatoren stemde alleen Mitt Romney voor het afzetten van Trump, dus het had geen kans van slagen."

Op welke juridische gronden kan een president worden afgezet?

De grondwet heeft het over verraad, omkoping, of andere hoge misdaden en misdrijven. Dat laatste is een vage definitie; president Gerald Ford zei dat het moest worden gezien als "alles wat de meerderheid van het Huis van Afgevaardigden ernstig genoeg vindt".

De vorige keer probeerde het Huis te beargumenteren dat Trumps vermeende machtsmisbruik een high crime was. Volgens Olthof is dat argument dit keer gemakkelijker te maken. "De stukken spreken nu over "het aanzetten tot geweld tegen de federale overheid". Dat is duidelijker een ernstige misdaad dan machtsmisbruik in de Oekraïnekwestie."

Heeft impeachment een week voor de inauguratie van Biden nog zin?

Deze procedure wordt niet binnen een week afgerond. Zo is nog niet geheel duidelijk wanneer de zaak wordt doorgespeeld naar de Senaat; die komt sowieso niet voor 19 januari bijeen.

Dit proces gaat om 2024: impeachment geeft de mogelijkheid om iemand uit te sluiten van federale machten. Daarover moet de Senaat na het eventueel 'afzetten' van Trump nog een keer apart stemmen, maar dan is een eenvoudige meerderheid van 51 stemmen genoeg. Voor de niet-Trumpgezinde Republikeinen is dit dus een kans om hem voor de toekomst uit de partij te weren.

Heeft het proces dit keer kans van slagen?

In tegenstelling tot 2019 hebben de Democraten nu een meerderheid in de Senaat. Daarbij spreken steeds meer Republikeinen zich uit voor impeachment: zelfs Senaatsleider Mitch McConnell zegt volgens Amerikaanse media binnenskamers dat hij er positief tegenover staat.

Zelfs dan zijn de voorstanders nog lang niet bij de tweederdemeerderheid die nodig is, "maar je moet niet onderschatten hoe erg de Republikeinen vorige week zijn geschrokken", aldus Olthof. "Als je moet rennen voor je leven, kijk je als senator anders naar Donald Trump. Iemand als Mitch McConnell ziet dit misschien als hét moment om hem te dumpen."