Het regent records door wondersloffen: 'Verschil bij marathon twee, drie minuten'

Grote atletiekwedstrijden zijn er dit jaar door de uitbraak van het coronavirus amper geweest. Toch gaat het jaar 2020 de boeken in als een atletiekjaar met een reeks aan wereld- en Europese records op de weg en de baan.

Zo doken zondag nog vier atleten onder het oude wereldrecord op de halve marathon in Valencia. Winnaar Kibiwott Kandie liep maar liefst 29 tellen sneller dan de oude toptijd. En op de marathon in de Spaanse stad wisten drie Nederlanders aan de olympische limiet voor Tokio te voldoen. Met dank aan een paar schoenen.

Speciale schuim- en carbonplaat

De doorbraak van de wondersloffen, met speciale schuim- en carbonplaat, zet de atletiekwereld en vooral de recordlijsten volledig op zijn kop.

"Die snelle schoen is het verschil tussen een wereldrecord of niet", zegt oud-atleet en voormalig Nederlands recordhouder halve marathon Greg van Hest, die tegenwoordig een winkel heeft waar hij loopschoenen en atletiekkleding verkoopt.

Het Amerikaanse sportmerk Nike is verantwoordelijk voor de 'nieuwe atletiekwereld'. In de drang naar een marathon onder de twee uur besloot het Amerikaanse concern een paar jaar geleden flink te investeren in een nieuwe, snelle schoen.

Marathon onder 2 uur

Uiteindelijk had het project succes, want vorig jaar denderde marathonvedette Eliud Kipchoge op de revolutionaire schoen in een strak geregisseerde race in Wenen naar een tijd van 1.59.40 over de klassieke 42 kilometer en 195 meter.

De door de Amerikanen gesponsorde topatleten op de weg hadden direct een voorsprong op collega's die door andere sportfabrikanten werden ondersteund. Die beschikten nog niet over de wonderschoenen, die aantoonbaar sneller waren dan wat de concurrentie op de markt bracht.

"Dat speciale schuim dempt meer, maar veert ook meer terug", legt inspanningsfysioloog Guido Vroemen uit wat de nieuwe schoen anders maakt.

Buiging en vering

"Daarnaast is er nog de carbonplaat, die extra buiging en vering verzorgt. Die plaat is ook niet recht maar gebogen, waardoor het afwikkelen van de pas naar de teen toe nog gemakkelijker gaat. Die drie dingen zorgen voor het voordeel van de schoen", sluit Vroemen zijn college over het effect af.

Maar wat levert het nu precies op als je met dergelijke schoenen aan de start van een marathon staat. Vroemen: "Uit onderzoek is gebleken dat deze schoen vier procent energiezuiniger werkt."

Van Hest wil wel even voorrekenen wat dat voor tijdwinst op de marathon oplevert. "Voor de marathontoppers scheelt dat zo'n twee tot drie minuten", stelt hij.

Dat is mooi nieuws voor de honderdduizenden recreanten die dagelijks of wekelijks hun kilometers lopen, zou je zeggen. Maar dat blijkt toch niet zo te zijn. Je moet namelijk wel een flinke snelheid in de benen hebben om profijt van het schoeisel te hebben. "Je moet een snelheid van vijftien kilometer per uur halen om er echt voordeel van te genieten", zegt Vroemen.

Inmiddels is Nike niet meer de enige producent van de speciale, snelle schoen. Andere fabrikanten zijn het schoeisel ook gaan maken, zodat veel meer wegatleten kunnen profiteren van de voordelen. Dat was ook te zien aan de tijden dit jaar.

Nieuwe regels

Voor de internationale atletiekbond World Athletics reden om er regels op los te laten. Zo werd in februari besloten dat de wegschoen nog maar één carbonplaat mag hebben en dat de zool maximaal 4 centimeter dik mag zijn.

En er kwamen regels voor de spikeschoen, die bij de baanatletiek wordt gebruikt. Nike verraste de concurrentie dit jaar namelijk opnieuw met een speciale schoen voor baanatleten. Die mag ook maar één carbonplaat hebben en een zooldikte van maximaal 2,5 centimeter.

Inmiddels is in het beperkte aantal wedstrijden in 2020 een recordreeks neergezet: op de baan sneuvelden van de 1.500 meter tot en met de 10.000 meter tal van toptijden. Sifan Hassan verbeterde op de snelle schoen bijvoorbeeld het Europees record op de 10.000 meter. Op de weg geldt hetzelfde voor de langere afstanden, getuige ook de snelle marathontijden.

Welke schoen?

"Het is mooi dat er meer en meer over het materiaal wordt gesproken", zegt atletenmanager Michel Boeting, die toplopers uit Kenia en Nederland begeleidt. "Aan de andere kant is het ook een beetje sneu. Als een atleet nu een goede prestatie heeft geleverd, is de eerste vraag doorgaans: op welke schoen heb je gelopen?"

De vraag komt op welke waarde een record in de atletiek nog heeft door de snelle ontwikkelingen van het loopmateriaal. Boeting is daar duidelijk over: "Ik denk dat we een periode nodig hebben om na te denken wat tijden nog waard zijn, zodat we straks als alles wat kalmer is, dingen met elkaar kunnen vergelijken. Het gaat nu wel heel snel."

Nu is nu

Van Hest ziet het anders. "Ik ben een sportliefhebber. Ik houd van revolutionair, van ontwikkeling. Vroeger was vroeger, nu is nu. Nu de meeste merken zo'n speciale schoen ontwikkeld hebben, is er geen sprake meer van ongelijke concurrentie. Ik vind het gewoon mooi dat er harder wordt gelopen."