'Mijn homoseksualiteit voelde op school als cadeau dat ik nooit uit kon pakken'
Minister Slob kwam vandaag terug op zijn uitspraken van gisteren. Toen was er veel kritiek ontstaan, omdat het leek alsof de minister van Onderwijs verklaringen van ouders van leerlingen die vragen om de homoseksuele af te wijzen goed leek te keuren. Het Openbaar Ministerie gaat onderzoeken of deze uitspraken strafbaar zijn.
De NOS sprak met meerdere jongeren die naar reformatorische scholen gaan over wat deze identiteitsverklaringen voor hen betekenen, maar eerst: waar hebben we het precies over?
Het recht om een homoseksuele levenswijze af te wijzen op school, komt voort uit de vrijheid van onderwijs en de vrijheid van godsdienst. Tegelijkertijd heeft iedereen volgens het eerste grondwetsartikel recht op gelijke behandeling en mag er niet gediscrimineerd worden op school.
"Tot nu toe is onderwijsvrijheid zo uitgelegd dat streng christelijke scholen een leerlingen- en personeelsbeleid mogen voeren dat in de geloofsleer past", zegt emeritus hoogleraar Miek Laemers. "Wat minister Slob gezegd heeft, klopt juridisch. Maar met zo'n verklaring lok je ouders uit om expliciet te discrimineren."
Op reformatorische scholen is homoseksualiteit allang geen taboe meer, vertellen scholieren. Jongeren bespreken het met elkaar, vaak met meer nuance dan de buitenwereld denkt:
De drie genoemde grondrechten botsen wel vaker, zegt emeritus hoogleraar onderwijsrecht Paul Zoontjens. Dat was bijvoorbeeld het geval toen de vraag opdook of een leraar puur vanwege zijn geaardheid mag worden afgewezen bij een sollicitatie. Naar aanleiding van een rechtszaak daarover werd de Algemene wet gelijke behandeling aangepast. Scholen mogen nu geen sollicitanten meer afwijzen vanwege geaardheid of het uitdragen daarvan.
In het geval van de identiteitsverklaringen die reformatorische scholen naar ouders van leerlingen sturen, is een verbod volgens Zoontjens niet nodig. "We hebben grondrechten gekregen om de positie van minderheden te beschermen. Het gaat hier om de vrijheid van onderwijs van een heel kleine religieuze minderheid. Het aantal scholen waar dit speelt is erg beperkt." Het zou anders zijn als veel meer scholen de homoseksuele identiteit afwijzen, meent hij. "Dan moeten de verklaringen verboden worden, omdat de impact veel groter is."
"Ik ben opgegroeid in een reformatorisch milieu. Mijn familie en vrienden waren reformatorisch, ik las het Reformatorisch Dagblad en ging naar de kerk", zegt de 23-jarige Gerard Amersfoort. Hij ging naar de Pieter Zandt Scholengemeenschap in Kampen. Dat hij ook naar een reformatorische middelbare school zou gaan, leek een logische stap. "Dat die identiteitsverklaring getekend moest worden ook. Maar toen kwam ik erachter dat ik anders was. Dat ik op mannen val."
Op school kreeg hij te horen: het is oké als je homo bent, maar je mag geen relatie. "Dat voelde als een cadeautje dat ik nooit mocht uitpakken. In de puberteit erachter komen dat je homoseksueel bent is sowieso al een worsteling, laat staan in een reformatorisch milieu." Want hier wordt niet lichtzinnig over gedacht. "In feite zijn er twee opties: of je kiest voor je geloof, maar verloochent dan je eigen gevoel, of je kiest ervoor te leven naar je seksualiteit met daarbij het risico om alles kwijt te raken."
Uiteindelijk koos Amersfoort voor een combinatie. Hij verhuisde voor zijn studie naar een andere stad en kreeg daar een relatie met een man. "Mijn geloof is stabiel gebleven, maar mijn godsbeeld is veranderd: mijn God is veel liefdevoller dan ik dacht."
Ook Nieuwsuur sprak ook met een ervaringsdeskundige. "Mijn ouders hadden een verklaring ondertekend. Homoseksueel, een zonde. Ik sloot me op, het hoort niet. Ik mocht er niet over praten. Ook thuis niet":
Toch is Amersfoort niet voor het afschaffen van de verklaring. "Ik vraag me af of dat het gewenste effect heeft. Als je het niet eens bent met wat erin staat, ben je sowieso niet welkom op die scholen. Iedereen denkt al op deze manier over homoseksualiteit: als je de verklaring weghaalt, gaan die denkwijzen niet opeens weg."
Dat erkent de 15-jarige Nick Schakelaar, die naar dezelfde school in Kampen gaat. "Ik denk dat de mensen die het discriminerend vinden toch al niet kiezen voor zo'n school." Hij is blij dat de discussie over dit onderwerp nu gevoerd wordt. Je kunt hier als je op hetzelfde geslacht valt gewoon les krijgen, maar er wordt niet veel over gepraat."
Een verbod zou in de weg kunnen staan voor een vruchtbaar gesprek, zegt Amersfoort. "Veel belangrijker dan het verbieden van verklaringen is dat er een gesprek plaatsvindt over wat voor een psychisch effect een homo-afwijzend klimaat op een kind heeft." Want de omgeving op school voelt vaak niet veilig, zegt Amersfoort. "Je kan naar een vertrouwenspersoon, maar je weet dat zo iemand ook de overtuiging heeft dat homoseksualiteit in de basis moet worden afgekeurd."
