Politiek wil duidelijker burgerschapslessen op school, maar hoe?
De ene leraar maatschappijleer besteedt er drie keer per week een dubbele les aan, bij een andere school komt het hooguit één keer per maand voorbij. Burgerschapslessen. Iedereen vindt het belangrijk om jongeren waarden bij te brengen over onze democratie en rechtsstaat, maar in de praktijk verschilt het nogal wat scholen eraan doen. Na de schokkende moord op een leraar in Frankrijk benadrukten Kamerleden het vandaag opnieuw: het burgerschapsonderwijs moet veel centraler komen te staan.
Sinds 2006 is dat burgerschapsonderwijs voor scholen verplicht. Maar hoe en hoe vaak staat nergens, en daarom spraken CDA, VVD, D66 en de ChristenUnie in het regeerakkoord af daaraan te gaan werken.
Onderwijsminister Slob ging met een wetsvoorstel aan de slag. De Kamer debatteerde daar vandaag over. "Een debat dat door de moord op de Franse leraar Samuel Paty een extra zware lading heeft", aldus D66-Kamerlid Van Meenen.
Zowel Kamerleden als minister vinden het schokkend dat een leerkracht van het Emmauscollege in Rotterdam vorig week onderdook vanwege het tonen van een spotprent in de les.
Leerkrachten moeten veilig onderwijs kunnen geven. Daarbij kan het helpen om leerlingen meer mee te geven over de democratie en vrijheid van meningsuiting, denken Kamerleden. "Het is voor docenten soms niet makkelijk om onderwerpen aan te snijden. Het feit dat het in de wet staat, steunt de leraar", aldus VVD-Kamerlid Becker.
Scholen samen aan de slag
Maar hoe gaat het nu verder? Scholen moeten van de minister gaan kijken hoe burgerschapslessen vorm moet krijgen. Leraren, wetenschappers en het ministerie zullen een visie moeten ontwikkelen, zei minister Slob. Hij noemde de kernwaarden vrijheid, solidariteit en gelijkwaardigheid. "Dat zijn algemeen aanvaarde basiswaarden, dat vragen we ook van nieuwkomers in ons land."
Bezorgdheid was er bij onder meer GroenLinks, PvdA en D66 over situaties op scholen waarbij homoseksualiteit wordt afgewezen. Trouw berichtte vandaag over twee homoseksuele twintigers die op hun reformatorische middelbare school hadden geleerd dat homoseksualiteit een zonde is. Hun ouders moesten een verklaring ondertekenen die seks tussen twee mensen van hetzelfde geslacht verwerpt.
"Onbegrijpelijk. Hoe gaat deze wet daar iets tegen doen?", vroeg D66-Kamerlid Van Meenen zich af. Volgens Slob geeft de grondwet scholen de ruimte om van tevoren zo'n "identiteitsverklaring" te laten tekenen. Meerdere partijen maken zich grote zorgen.
"Wat mij betreft staat hier niet de vraag over vrijheid van onderwijs centraal", zei GroenLinks-Kamerlid Westerveld. "Maar of scholen zich wel houden aan de wettelijke taak voor het zorgen van een veilig schoolklimaat."
Het doel van de burgerschapslessen moet dus nog verder ontwikkeld worden, erkende Slob. Sommige scholen vinden het verplichtende karakter van het wetsvoorstel van Slob sowieso te ver gaan.
Dat de wet niet overal een oplossing voor is, realiseren partijen zich ook. De PVV vindt dat vooral ouders tot de orde moeten worden geroepen als het ergens misgaat. Volgens Kamerlid Beertema is de situatie op het Emmauscollege geen incident, maar gaat het om een structureel probleem.
De partij had graag gezien dat de minister vorige week een gebaar had gemaakt door bijvoorbeeld op de school op bezoek te gaan. "De leerlingen om wie het gaat moeten geschorst worden en mogen nooit meer terugkomen", aldus Beertema.
Meer expertise
D66 denkt dat meer duidelijkheid in een wet geen oplossing is voor het "niet durven optreden tegen jongeren die antisemitische of islamofobe uitlatingen doen". Het CDA vindt dat er daarom al in de opleidingen voor docenten veel meer aandacht moet komen voor het aangaan van gesprekken. "Daar is echt meer expertise voor nodig", aldus CDA-Kamerlid Rog.
"Laten we niet vergeten dat een school niet alles kan. We kunnen alles opschrijven in wetten, maar niet alles is maakbaar. Er ligt ook een belangrijke taak voor ouders en maatschappelijke organisaties", waarschuwde ChristenUnie-Kamerlid Bruins.
