EU: geen subsidie voor landen die rechtsstaat niet respecteren
EU-landen die de rechtsstaat en andere Europese waarden niet respecteren, lopen het risico dat de geldkraan van de Europese Unie straks voor ze wordt dichtgedraaid. Onderhandelaars van het Europees Parlement en het Duitse EU-voorzitterschap hebben daar een akkoord over bereikt. Het gaat bijvoorbeeld om schendingen van vrijheden en mensenrechten en het inperken van de democratie.
Meerdere lidstaten, waaronder Nederland, pleiten al langer voor zo'n koppeling tussen subsidies en de rechtsstaat in de Europese begroting. Dat bleek bijvoorbeeld toen de Europese regeringsleiders eind juli onderhandelden over de meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds. Die leidden na een aantal lange nachten tot een deal, maar een grote meerderheid van het Europees Parlement vond dat er in de begroting hardere afspraken moesten komen over de rechtsstaat.
'Mijlpaal'
Volgens Michael Clauss, de Duitse ambassadeur in Brussel, maakt het akkoord van vandaag de weg vrij om de besluitvorming over de meerjarenbegroting en het herstelfonds af te ronden. Hij spreekt van een belangrijke mijlpaal en denkt dat de nieuwe afspraken de Europese begroting zullen beschermen wanneer "schendingen van de principes van de rechtsstaat leiden tot misbruik van EU-middelen".
De afgelopen jaren lagen vooral Polen en Hongarije onder vuur op het gebied van de rechtsstaat. Die landen hebben bijvoorbeeld de bevoegdheden van de rechterlijke macht ingeperkt door grondwetswijzigingen.
Ook zijn er zorgen over de positie van onafhankelijke nieuwsmedia in Hongarije. Daar zegden deze zomer tientallen journalisten hun baan op na het ontslag van de hoofdredacteur van de grootste nieuwssite van het land.
Corruptie of fraude
Als het akkoord van de onderhandelaars van het EU-parlement en het Duitse voorzitterschap formeel wordt goedgekeurd, lopen lidstaten straks hun subsidie mis als duidelijk is dat ze dat geld misbruiken voor corruptie of fraude.
Ook als de landen zich niet houden aan de "fundamentele waarden" van de EU gaat de geldkraan dicht. Het gaat dan bijvoorbeeld om vrijheid, democratie, gelijkheid en respect voor de mensenrechten. Ook als er een "ernstig risico" bestaat dat landen dit soort waarden aan hun laars lappen, zonder dat dit is aangetoond, kan de subsidie worden ingetrokken.
Als de Europese Commissie een schending van de rechtsstaat of Europese waarden constateert, is het de bedoeling dat alle 27 lidstaten daar binnen een maand over stemmen. Voor het intrekken van de subsidie is een meerderheid van minstens 55 procent nodig.
De deal van vandaag moet nog officieel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de lidstaten.
