Dier op mens-besmetting: 'Kans blijft klein, maar wel alert op blijven'

Dat sommige dieren het coronavirus van mensen kunnen krijgen was bekend. Maar andersom, een besmetting van dier naar mens, was sinds het begin van de uitbraak nog niet aangetoond - tot nu toe. Gisteren maakte minister Schouten bekend dat dat op een nertsenfokkerij in Nederland waarschijnlijk precies dat gebeurd is. Hoe makkelijk kunnen dieren corona verspreiden?

De eerste besmetting in China is waarschijnlijk ook via een dier gegaan, maar sindsdien is er voor zover bekend wereldwijd nog geen enkel geval gerapporteerd van een dier op mens-besmetting, zegt Arjan Stegeman, hoogleraar gezondheidszorg landbouwhuisdieren aan de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek naar het coronavirus op nertsenfokkerijen.

Voor Stegeman komt het nieuws niet als een grote verrassing, vertelt hij in het NOS radio 1 Journaal. "Voor ons is het niet meer zorgwekkend dan twee weken geleden toen het virus bij twee nertsenfokkerijen werd vastgesteld. We wisten al dat het virus in de stal in de lucht was. Deze besmetting past in dat plaatje." Hij benadrukt dat de kans van besmetting door een dier klein is.

De afgelopen maanden kwamen er wel steeds meer berichten over dieren die het coronavirus opliepen: een tijger in New York, katten en honden in Hongkong, de VS, België en Nederland.

Uit onderzoek is gebleken dat katten, in tegenstelling tot honden, het virus ook op andere katten kunnen overdragen. Stegeman: "We weten dat ze geïnfecteerd kunnen worden. Honden moeilijker dan katten, maar het aantal bevestigde gevallen onder katten is wereldwijd nog steeds beperkt."

De vraag is of dat ook komt doordat er weinig is getest. De testcapaciteit was de afgelopen maanden beperkt en dieren stonden achteraan in de rij. Kan het dan niet zo zijn dat er wereldwijd misschien veel meer katten zijn besmet? Stegeman verwacht dat niet. Het virus heeft zich vooral tussen mensen efficiënt verspreid, katten lijken moeilijker te infecteren. Een nieuwe studie waarin breder gekeken wordt naar naar katten en covid-19 moet daar meer inzicht in geven.

"De enige gegevens die we nu hebben komen van een onderzoek in Hongkong, waar vijftien katten van covid-19 patiënten zijn gevolgd, daarvan werd er maar één positief getest. En in Nederland bleken er bij een zelfde soort onderzoek bij een van de nertsenfokkerijen drie van elf geteste katten besmet."

Op dit moment is het advies aan kattenbezitters dat ze hun huisdier niet binnen hoeven te houden, tenzij zijzelf of huisgenoten symptomen van het coronavirus hebben. Als katten corona oplopen, kunnen ze luchtwegklachten krijgen, maar de meeste dieren hebben er nauwelijks last van.

Het risico dat zo'n geïnfecteerde kat mensen kan besmetten is heel klein, zegt Stegeman - en ook het RIVM en het Amerikaanse CDC. Veel kleiner dan de kans dat mensen elkaar besmetten. Toch zijn virologen en dierenartsen er alert op. Want in dieren zou het virus na de pandemie kunnen blijven voortbestaan. "Wat je wil voorkomen is dat een reservoir voor het virus ontstaat in dieren vanwaar het later weer opnieuw kan overspringen op de mens."

Onder boerderijdieren komt het virus niet voor. Daar wordt volop onderzoek naar gedaan. Tot nu toe is het niet gelukt om varkens, kippen of eenden te infecteren. Ook koeien, schapen, geiten en paarden kunnen voor zover nu bekend de ziekte waarschijnlijk niet krijgen.

Fretten, die ook als huisdier worden gehouden, zijn net als nertsen wel vrij makkelijk te besmetten. Bij de nertsenfokkerijen waar corona is vastgesteld zijn allerlei voorzorgsmaatregelen getroffen, maar de dieren worden niet geruimd. Minister Schouten noemde dat gisteren het uiterste middel, en het is ook volgens Stegeman nu niet aan de orde. "Je kunt het coronavirus niet vergelijken met bijvoorbeeld Q-koorts. Dat was een enorm resistente bacterie. Dit virus kan hooguit een paar uur overleven buiten de gastheer en we konden het niet aantonen buiten de muren van de fokkerij."