Hoe het voetbalseizoen niet op het veld, maar in de rechtbank eindigt

• Guido van Gorp

  sportredacteur

Toga's en wetboeken als slotstuk van de voetbalcompetitie. Geen juichende spitsen in een afgeladen voetbalstadion, maar advocaten in een rechtszaal. Een wrang gegeven na twee voetballoze maanden, maar deze morgen ook de werkelijkheid in de Utrechtse rechtbank. Om 10.00 uur staan SC Cambuur en De Graafschap daar tegenover de KNVB om alsnog promotie naar de eredivisie af te dwingen.

Aanstaande zondag had de grote finale kunnen zijn van het seizoen. Ajax uit tegen Fortuna Sittard, AZ uit tegen FC Emmen, Feyenoord thuis tegen Vitesse. Zou er op deze laatste speeldag net zo'n zinderende ontknoping zijn geweest als in 2016? Of was de kampioen al lang en breed bekend? Had PSV nog een comeback in petto gehad?

Niets van dat alles. Vandaag is het woord aan de juristen. Zij mogen de arena in na weken waarin er in de voetbalwereld op los werd gekonkeld, gedreigd, gemord en gelekt.

Hoe kon het zover komen?

Offer

Terug naar maandagavond 9 maart. De wedstrijd Jong AZ-SC Cambuur zit diep in blessuretijd als Michael Breij, middenvelder van de Leeuwarders, een subtiele boogbal vol op de pantoffel neemt en scoort. Hij sprint richting reclameborden en laat zich knuffelen door fans met geel-blauwe sjaals. Iedereen weet: het kampioenschap is in zicht.

Drie dagen later kondigt het kabinet verscherpte maatregelen aan vanwege de uitbraak van het coronavirus. Profcompetities komen stil te liggen.

Termen als solidariteit steken de kop op in deze periode. "De Europese voetbalfamilie moet gezamenlijk optrekken in haar reactie op deze globale pandemie", schrijft de Europese voetbalbond UEFA.

Maar als de Belgische Pro League kort daarop laat doorschemeren dat het eraan denkt de competitie voortijdig te stoppen, volgt prompt een dreigement.

"België en de andere competities die eraan denken om hun seizoen stop te zetten, lopen het risico om volgend seizoen niet toegelaten te worden tot Europees voetbal", verduidelijkt UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin op de Duitse televisie. "Solidariteit is geen eenrichtingsverkeer."

Voor juristen in de voetbalwereld is het op dat moment helder: enkel rood licht van de overheid is een aanvaardbaar excuus om definitief te stoppen met de competitie. Pas dan is er duidelijk sprake van overmacht en sta je sterker bij claims. Beter gezegd: wie op eigen houtje de competitie beëindigt, zet deelname aan de lucratieve Europese toernooien op het spel. Geen voetbalbestuurder wil dat op zijn geweten hebben.

En dan spreekt premier Mark Rutte op dinsdagavond 21 april het land toe. Geen betaald voetbal tot 1 september is de boodschap. "Dat is zuur. Maar we ontkomen er niet aan om dit offer met elkaar te brengen."

Eindspel

Na de speech van Rutte ligt de bal bij de KNVB. Binnen drie dagen wil de bond de competitie afwikkelen. Hoe precies, dat is de vraag. "Nee, er staat niet duidelijk in de reglementen hoe te handelen indien de competitie niet is afgemaakt", sms't een jurist van de bond, een dag nadat de premier heeft gesproken.

Het is in deze periode dat ook advocaten voor het eerst echt in beeld komen.

"Je moet een besluit nemen, dat redelijk en transparant is. Je moet zo dicht mogelijk bij de stand op de ranglijst blijven", vindt advocaat Dolf Segaar (inmiddels advocaat van Cambuur en De Graafschap). "Anders trek je een doos van Pandora open."

In Studio Voetbal schuift ADO-advocaat Frans de Weger (inmiddels advocaat van FC Utrecht) aan. "Mocht het besluit van de KNVB negatief uitvallen, is de kans groot dat ADO het er niet bij laat zitten. Dan zal de rechter toetsen of de bond mijn cliënt onevenredig heeft benadeeld", vertelt hij.

Achter de schermen weegt Eric Gudde, directeur betaald voetbal, alle opties en risico's. Ieder besluit leidt tot ontevreden gezichten, weet hij. Maar welk besluit berokkent de minste schade en is aanvaardbaar voor de UEFA?

Commissarissen worden om advies gevraagd. Burgemeesters praten mee. Ook wordt ruggespraak gehouden met het invloedrijke netwerk van de bond.

Zo is er contact met Michael van Praag, lid van het UEFA-bestuur, dat een dag voor het KNVB-besluit dat op vrijdag 24 april zal worden genomen, nog bijeen is gekomen. "Ik heb Eric Gudde verteld wat er is gebeurd en besproken", sms't de oud-voorzitter van de Nederlandse voetbalbond desgevraagd.

Reageren op camera wil hij, in tegenstelling tot de advocaten, niet. "Als ik dat doe, dan beïnvloed ik wellicht de besprekingen die de KNVB morgen met de clubs heeft. En dat is ongewenst."

De ervaren bestuurder voorvoelt de gevoeligheden. Want nog voor de allesbepalende conferencecall op vrijdagmiddag plaatsvindt, lekken allerlei details uit. Vrijwel direct na de eerste vergadering ligt het resultaat van 'anonieme' raadpleging op straat.

Het uiteindelijke besluit van Gudde en consorten: het seizoen 2019/2020 kent geen kampioen en degradant. Wel gaat de topvijf van de ranglijst, zoals de UEFA adviseerde, Europa in.

Schande

"De grootste schande van de Nederlandse sport", zegt Cambuur-trainer Henk de Jong na afloop. "Ik zet alle advocaten in die ik kan vinden", laat FC Utrecht-eigenaar Frans van Seumeren weten. "Zo gaat dat in Noord-Korea, Gudde", wrijft de burgemeester van Doetinchem hem in.

Allerlei krachten komen vervolgens in beweging. "Als het ijzer heet is, moet het gesmeed worden", duidt een clubbestuurder de situatie. Wat hij bedoelt te zeggen: de UEFA wil van alle landen uiterlijk 25 mei weten of en hoe ze de competitie afronden. Wie voor de eigen belangen wil strijden, moet nu in actie komen. Goedschiks of kwaadschiks.

En dus valt het te verklaren dat, voor de zoveelste keer, documenten uitlekken. Mails van Gudde belanden op straat, net als een brief van de UEFA. Ook komen de voorspelde juridische procedures op gang. Met om te beginnen die van SC Cambuur en De Graafschap versus de KNVB.

Binnen twee weken volgt een uitspraak.