Minister kreeg al weken signalen over dreigende tekorten in verpleeghuizen
Het kabinet is al ruim een maand geleden door de experts van het Outbreak Management Team en door belangenorganisaties voor ouderen dringend geadviseerd om meer beschermingsmiddelen voor verpleeghuizen beschikbaar te stellen.
Pas maandag werden de schaarse mondkapjes volgens een nieuwe verdeelsleutel over de verschillende sectoren in de zorg verdeeld. Inmiddels zijn er coronabesmettingen vastgesteld in een derde van de verpleeghuizen.
Minister De Jonge zei gisteren in het Kamerdebat dat hij niet kan uitsluiten dat de snelle opmars van het virus in de verpleeghuizen verband houdt met het tekort aan beschermingsmiddelen. Hij kreeg er al weken signalen over, blijkt uit een reconstructie van de NOS.
Eerste brief op 5 maart
Actiz, de branchevereniging van zorgorganisaties, zegt dat op 5 maart een eerste brief over het onderwerp naar de Tweede Kamer is gestuurd. Verenso, de vereniging van specialisten voor ouderengeneeskunde, zegt al sinds het begin van de corona-uitbraak met het ministerie van Volksgezondheid in contact te zijn over beschermingsmiddelen, vooral mondkapjes, maar ook schorten, brillen en handschoenen.
Op 12 maart worden de vergaande maatregelen voor Nederland van kracht. Bezoeken aan ouderen en personen met een verminderde weerstand worden beperkt. Drie dagen later gaat alle horeca dicht, maar de verpleeghuizen blijven nog open.
De aandacht gaat vooral uit naar de IC-bedden in ziekenhuizen en Actiz stuurt op 16 maart opnieuw een brief, ditmaal gericht aan het ministerie van Volksgezondheid. De situatie rondom beschermingsmiddelen is nu veel nijpender. "Medewerkers kunnen NIET onbeschermd werken als er sprake is van besmetting of verdenking daarop", schrijft Actiz. En: "Wij begrijpen dat de bevoorrading van ziekenhuizen hierbij essentieel is, maar benadrukken nogmaals dat continuïteit van ouderenzorg ook afhankelijk is van de beschikbaarheid van deze middelen."
Nog diezelfde dag is er overleg tussen het ministerie en verschillende zorgorganisaties. In een verslag schrijft Verenso aandacht te hebben gevraagd voor voldoende beschermingsmiddelen. Uit het overleg volgt dat de verpleeghuizen zich moeten melden bij het Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) en dat meer voorraden onderweg zijn.
ROAZ nogmaals geattendeerd
Op 17 maart sluit ook het Outbreak Management Team (OMT) zich aan bij de oproep van Actiz. In het wekelijkse advies aan het kabinet schrijven de experts: "Er is extra aandacht nodig voor de beperkte beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen in de verpleeghuizen, omdat juist daar kwetsbare patiënten verblijven."
Dit advies lijkt niet te zijn opgevolgd. Alhoewel premier Rutte de OMT-adviezen "heilig" noemt, is dit punt niet terug te zien in de vergaande maatregel die twee dagen later wordt genomen. Dan maakt het kabinet bekend dat de verpleeghuizen op slot gaan. Bewoners mogen vanaf 20 maart geen bezoek meer ontvangen.
Over beschermingsmiddelen schrijft het ministerie alleen dat verpleeghuizen zich tot de ROAZ moet wenden. Op 22 maart blijkt uit een update die Verenso van het ministerie van Volksgezondheid ontvangt, dat de ROAZ er "nogmaals" op moest worden gewezen dat ook verpleeghuizen moeten worden meegenomen in de verdeling van beschermingsmiddelen.
Nieuwe verdeling op 11 april
Ook anderhalve week later blijkt dit nog niet opgelost. Het OMT schrijft op 6 april in het wekelijkse advies aan het kabinet dat er door zorginstanties "om meer duidelijkheid [wordt] verzocht over de prioriteiten in de verdeling van de mondneusmaskers over de verschillende zorgsectoren door de ROAZ."
Het OMT adviseert om die prioritering verder uit te werken. Het resultaat volgt een week later: op 11 april komt het kabinet met een nieuwe verdeelsleutel voor mondkapjes. Voor andere beschermingsmiddelen komt pas later nieuw beleid.
Volgens Actiz had die verdeelsleutel er veel eerder moeten komen. De organisatie kan vooralsnog niet zeggen of het uitblijven ervan tot meer overledenen heeft geleid. Overigens zijn de benodigde beschermingsmiddelen er nog niet. Verenso-bestuurder Nienke Nieuwenhuizen zei gisteren in de Tweede Kamer dat de komende twee weken moet blijken of die er ook daadwerkelijk gaan komen.
Inmiddels zijn in zeker 900 van de 2500 verpleeghuizen coronabesmettingen vastgesteld. Honderden ouderen zijn aan de gevolgen van het virus overleden. Volgens het RIVM neemt het aantal besmettingen in verpleeghuizen nog altijd toe. In de verzorgings- en verpleeghuizen wonen in totaal zo'n 115.000 zeer kwetsbare mensen.