Waarom er meer aandacht is voor corona dan voor griep
Het coronavirus wordt overal op de voet gevolgd. In Nederland zijn nu achttien mensen besmet (op het moment van schrijven, red.), wereldwijd bijna 90.000. In totaal zijn 3000 mensen aan het virus overleden, meer dan 45.000 mensen zijn genezen.
Ter vergelijking: in het vorige griepseizoen werden in Nederland alleen al 400.000 mensen ziek en overleden er 2900 mensen meer dan statistisch verwacht mocht worden. Waarom is er in vergelijking met griep dan zoveel aandacht voor het coronavirus?
"Vooral omdat het om een nieuw soort coronavirus gaat, dat zich in China snel heeft kunnen verspreiden", zegt viroloog Marion Koopmans, die binnen het onderzoek naar virusverspreiding wereldwijd een vooraanstaande rol heeft. "Het is dus een virus waar, anders dan bij griep, nog niemand weerstand tegen heeft. En dat kan grote maatschappelijke gevolgen hebben."
Als er niets zou worden gedaan om het coronavirus in te dammen, zouden heel veel mensen besmet kunnen raken. "Hoe snel dat gaat is lastig te zeggen, maar je moet rekening houden met een soort griepgolf, waarbij in het zwaarste scenario in korte tijd 50 tot 60 procent van de bevolking ziek wordt", legt Koopmans uit.
"Patiënten krijgen griepachtige klachten en moeten zich ziek melden. Dat is enorm belastend voor de samenleving. We proberen het virus in te dammen zodat we het beter aankunnen en er meer tijd is om te zoeken naar mogelijkheden voor behandeling of vaccins."
Sterftecijfer
De meeste mensen worden niet ernstig ziek. Uit cijfers blijkt dat het aantal sterfgevallen onder coronapatiënten op iets meer dan 3 procent van alle patiënten ligt. Voor griep ligt het een stuk lager.
Ouderen lopen meer risico. Onder 70- en 80-jarigen is het sterftecijfer onder coronapatiënten veel hoger dan bij griep: zo'n 15 procent van de ouderen overlijdt. Maar Koopmans wijst erop dat dat cijfer niet heel betrouwbaar is. "Mogelijk zijn ouderen die heel weinig klachten hadden niet in de cijfers meegeteld. Op het cruiseschip Diamond Princess waren relatief veel ouderen besmet, en het aantal sterfgetallen onder die groep ligt daar veel lager. Maar we houden er wel rekening met een hoger sterftecijfer dan bij griep."
Volgens onderzoek zijn de sterftecijfers bij griep onder ouderen relatief laag: tussen de 1 en 2 procent. Dat komt omdat mensen van jongs af aan antistoffen hebben opgebouwd tegen griep. Ook krijgen kwetsbare groepen vaak de griepprik. Tegen corona is zo'n vaccin er nog niet.
Het is niet zozeer de angst dat mensen er aan dood kunnen gaan, maar vooral de schaal waarop mensen ziek worden, die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zorgen baart. "Stel je maar eens voor wat de impact zou zijn op ziekenhuizen, scholen en de handel."
Gevolgen voor de zorg
Voor ziekenhuizen zou het een enorme werkdruk betekenen, zegt Wouter van der Horst, woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Medewerkers vallen uit omdat ze zelf ziek worden en ondertussen neemt het aantal patiënten dus toe. "Daarom vragen we het personeel ook elk jaar om zich te laten vaccineren tegen de griep", legt Van der Horst uit. "Om jezelf te beschermen tegen de griep en je collega's tegen die te hoge werkdruk."
De impact van zo'n epidemie was twee jaar geleden goed te zien. Toen moesten ziekenhuizen tijdens de griepgolf operaties afzeggen en werd er meerdere keren een korte opnamestop afgekondigd voor de spoedeisende hulp.
Huisartsen merken nu al meer drukte en en doen daarom een oproep:
Niet alleen in de zorg, maar ook in het openbaar vervoer wordt rekening gehouden met een grote epidemie. ProRail en de NS zijn al bezig met protocollen voor het geval veel werknemers ziek worden. "Vorige week hebben we een taskforce opgestart", vertelt een woordvoerder van ProRail. "Net als gebeurde bij de Mexicaanse griep."
De spoorbeheerder rekent verschillende scenario's door om te onderzoeken in welke gevallen treinen stil moeten worden gezet. "Voor ProRail zijn treinverkeersleiders en incidentenbestrijders essentieel om treinen veilig te kunnen laten rijden. Als die allemaal de griep krijgen, dan hebben we een probleem." Daarom gaan individuele verkeersleidingsposten op slot als daar medewerkers ziek worden. Medewerkers die nog niet ziek zijn gaan vanaf een andere locatie werken.
Reizigers beschermen
De NS, die verantwoordelijk is voor de treinen en het treinpersoneel, is ook verschillende scenario's aan het uitwerken. Daarin wordt gekeken hoe het eigen personeel tegen het virus kan worden beschermd, maar ook de reizigers in de trein. "Op dit moment geeft het RIVM aan dat aanvullende maatregelen, zoals extra schoonmaken, geen zin hebben", zegt een woordvoerder. "Het virus kan niet lang overleven op objecten."
De NS ziet in de vervoerscijfers niet dat mensen de trein mijden vanwege het virus.
Economische gevolgen van de uitbraak van het virus zijn er al wel. In China liggen veel fabrieken stil. Soms is dat om verspreiding van het virus te voorkomen, soms omdat er te weinig personeel beschikbaar is. Ook de terugloop in het aantal reizen leidt tot grote financiële tegenvallers en de Amsterdamse AEX had vorige week de slechtste week sinds het begin van de economische crisis in 2008.
De WHO heeft in verband met het coronavirus de hoogste risicowaarschuwing afgegeven, maar wil nog niet spreken van een pandemie. Er wordt hard gewerkt om de verspreiding te beperken. "Als we zeggen dat er sprake is van een pandemie, dan accepteren we eigenlijk dat iedereen op aarde in aanraking zal komen met het virus", zei een WHO-woordvoerder onlangs. "De beschikbare gegevens rechtvaardigen dat vooralsnog niet."
