Wat is de impact van de afvalcrisis in Amsterdam?
Vandaag gaat het in de Amsterdamse raad over wat te doen met de noodlijdende afvalcentrale AEB waar de gemeente 100 procent aandeelhouder van is.
Die problemen hebben al geleid tot een opgestapte wethouder, steun van de gemeente van miljoenen euro's en uitpuilende afvalopslagplaatsen in heel Nederland. Er kwamen een paar weken geleden zelfs waarschuwingen dat het vuilnis in regio Amsterdam misschien niet meer kon worden opgehaald. Dat risico is voorlopig afgewend, maar hoe heeft het zo ver kunnen komen?
Vijf vragen en antwoorden over de afvalcrisis.
1. Hoe wil AEB uit de financiële problemen komen?
Vandaag kwamen al felle tegenstellingen tussen AEB en het college aan het licht. AEB wil graag overgenomen worden door een private partij: het commerciële recyclebedrijf Beelen. En het liefst snel, want het geld raakt op. Beelen kan per direct een financiële injectie geven, schreef de ondernemingsraad van AEB in een brief aan het college van B&W.
Dat is waar wethouder Udo Kock om is gesneuveld (Financiën, D66). Om nog hogere kosten te voorkomen wilde hij ook dat het bedrijf volledig werd geprivatiseerd. Maar de rest van het college was het met hem oneens. Kock schatte dat de gemeente anders nog eens 50 tot 100 miljoen euro extra moest betalen om de problemen op te lossen.
Ondernemer Wim Beelen zei vandaag dat het stadsbestuur hem tegenwerkt en onder druk zette om geen openheid van zaken te geven over zijn overnameplannen. Het college ontkent dat.
2. Wat wil de gemeenteraad dan doen?
Het college wil de afvalcentrale liever laten fuseren met branchegenoot HVC, ook een publiek bedrijf en in handen van 44 gemeenten en een aantal waterschappen.
Bij een fusie kunnen de financiële lasten voor Amsterdam verlicht worden, maar houdt de stad wel zeggenschap, is de redenering. Één van de redenen dat het college die zeggenschap niet wil opgeven, is dat AEB een rol speelt bij de verduurzamingsambities van de gemeente.
3. Hoe zijn de problemen bij AEB eigenlijk begonnen?
Het is de bedoeling dat al het Amsterdamse huis- en bedrijfsafval, het rioolslib van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en geïmporteerd afval uit het Verenigd Koninkrijk daar verbrand wordt. Met de warmte die daarbij vrijkomt worden vervolgens 25.000 huishoudens en 300 grootgebruikers verwarmd.
Elke dag reden er 600 vrachtwagens vol afval naar de AEB. In totaal verbrandden ze er jaarlijks 1,4 miljoen ton afval. Maar sinds begin juli kan dat niet meer. Het bedrijf moest vier van de zes verbrandingsovens stilleggen omdat ze de veiligheid van het personeel niet meer konden garanderen. Door bezuinigingen was er ernstig achterstallig onderhoud.
Een deel van dat probleem lijkt ook te liggen bij de verduurzamingsambities van de gemeente. Die gingen volgens AEB ten koste van het onderhoud. Zo moest de centrale ook warmte gaan leveren, werd er een biomassacentrale geopend en moest het bedrijf de nieuwste nascheidingsinstallaties hebben. Dat legde een grotere financiële druk op het bedrijf.
4. Wat gebeurt er nu met al dat afval?
De twee overgebleven ovens kunnen alleen nog het huisvuil van Amsterdam aan. De rest wordt nu opgeslagen, maar die plekken puilen uit. Er zijn ook al tientallen tonnen rioolslib in het Noordzeekanaal terecht zijn gekomen.
Sinds kort wordt overtollig afval gestort op drie plaatsen in Nederland. Dat is uitzonderlijk, er mag eigenlijk geen afval worden gestort wat ook brandbaar is. Door deze afvalcrisis is daar een uitzondering op gemaakt en dat heeft de grootste capaciteitsproblemen voorlopig opgelost.
Voor het slib heeft het waterschap ook nieuwe opslagplaatsen gevonden, voldoende voor tot eind dit jaar.
5. Wat merken we van die afvalcrisis?
Het is vooral slecht nieuws voor het milieu. Doordat veel afval gestort wordt, komen er meer schadelijke broeikasgassen vrij dan als het afval verbrand zou worden.
Financieel gezien ligt de last bij gemeente Amsterdam. Sinds juli heeft de gemeente al minstens 6 miljoen euro gestoken in AEB om acute problemen op te lossen. Naar schatting gaat het nog eens 100 miljoen euro kosten om de ovens aan de praat te krijgen. Eerder had de gemeente al 145 miljoen aan AEB geleend. Elke maand dat de ovens niet draaien kost dat 13 miljoen euro.
Dat geld kan nu niet aan andere zaken uitgegeven worden. Of de afvalstoffenheffing omhoog gaat moet nog bepaald worden.
Voor eind dit jaar wordt een besluit genomen hoe nu verder met de afvalcentrale.