Wel of geen Gouden Eeuw: 'Laten we op zoek gaan naar een nieuwe term'

Het plan van het Amsterdam Museum om de term 'Gouden Eeuw' in de ban te doen, roept vandaag veel reacties op. Volgens het museum hoeft de term niet geheel afgeschaft te worden, maar moet er wel meer ruimte komen voor de schaduwkant van deze periode. Grote broer Het Rijksmuseum doet niet mee met de aanpassing.

Bekijk hier de overwegingen van de twee musea:

Premier Rutte noemt de actie van het museum "onzin waar hij niets mee kan" en minister Slob wordt "heel erg moe" van dit soort discussies. Historicus Karwan Fatah-Black vindt het juist goed dat het gesprek hierover gevoerd wordt.

De discussie over het gebruik van de term Gouden Eeuw is niet nieuw. Volgens Fatah-Black is er al een jaar of 20 een zogenoemde Gouden Eeuw-hype gaande.

"Musea plakken heel graag de titel Gouden Eeuw op een tentoonstelling als het maar enigszins in de zeventiende eeuw heeft plaatsgevonden, ze zijn onbeschaamd heel blij met die Gouden Eeuw-marketing."

Kritische kant

Met de Gouden Eeuw wordt dan vaak de 'succesvolle' periode bedoeld waarin Nederland een economische en militaire wereldmacht was. Maar het was ook een periode met veel armoede, oorlog en slavernij.

En die kant, die ontbreekt volgens Fatah-Black nog vaak. Maar daar lijkt verandering in te komen. "Je ziet bij musea de ontwikkeling dat ze tegenwoordig steeds meer openstaan voor kritische ideeën. Dat ze niet meer alleen de mooie dingen willen laten zien."

Zo gebruikt het Scheepvaartmuseum de term Gouden Eeuw al langer niet meer zomaar. "En ik zie dat musea die nieuwe tentoonstellingen inrichten er al veel voorzichtiger mee zijn. Die tijd wordt niet vanzelfsprekend meer 'goud' genoemd."

Dat de discussie over de term nu weer oplaait, vindt Fatah-Black opvallend. "Ik vind het interessant om te zien hoe fel erop gereageerd wordt vanuit de politiek. Dat zegt wel iets over het denkproces waarin we zitten met z'n allen."

En dat vindt hij een goede zaak. "Dit soort thema's is wat ons bij elkaar houdt. Het voelt niet altijd even fijn, maar we zijn er wel over in gesprek. Al denk ik wel dat de mensen die de term willen handhaven, beter moeten uitleggen wat er zo 'goud' is aan deze periode. Dan verbreed je alleen maar de kennis die we erover hebben."

Nieuwe naam?

Dat Gouden Eeuw niet voor iedereen de juiste term is voor deze periode, begrijpt Fatah-Black. Al vindt hij het alternatief 'de zeventiende eeuw' ook niet helemaal de lading dekken. "Dat vind ik te zakelijk. Ik zou het mooi vinden als er iets nieuws voor terugkomt. Dat we het eens worden dat de term 'goud' misschien niet zo passend meer is."

Zijn oplossing? "We kunnen er een prijsvraag voor uitschrijven. Het is toch een bijzondere tijd geweest, dus iets moois dat de lading dekt lijkt me wel een nationaal debat waard."