Nederland haalt voor miljarden uit Brazilië, ook uit Amazonegebied

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Milieuorganisaties en politici roepen op tot een boycot van Braziliaanse producten. Op die manier willen ze Brazilië dwingen op te treden tegen de aangestoken bosbranden in het Amazonegebied. De vraag is: hoeveel producten importeert Nederland uit het gebied en heeft zo'n boycot wel zin?

De laatste dagen is veel te doen over het grote aantal natuurbranden in Brazilië. Die branden zijn een jaarlijks terugkerend fenomeen in het land, waar steeds meer gebieden worden ontbost om er landbouw te kunnen bedrijven.

Nederland haalt met name veel landbouwproducten uit Brazilië, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In de Rotterdamse haven kwam vorig jaar voor 3,7 miljard euro aan zulke goederen het land in, merendeels veevoer, vlees, oliehoudende zaden en groente en fruit. En een deel van die producten komt zeer waarschijnlijk uit het Amazonegebied.

"Aan de randen van de Amazone rukken de intensieve veehouderij en sojateelt op", vertelt Kees Koonings. Hij is hoogleraar Brazilië-studies aan de Universiteit van Amsterdam. Boeren branden daar stukken regenwoud weg om ruimte te creëren voor hun gewassen en vee. "Wij zijn een belangrijke importeur van soja uit Brazilië."

Het belangrijkste deel van die soja is veevoer, bestemd voor bijvoorbeeld de varkenshouderij in Nederland. In totaal voerde Nederland vorig jaar voor 761 miljoen euro aan veevoer in. Daarmee was dit de grootste handelsstroom vanuit Brazilië naar Nederland.

Om het regenwoud te beschermen, vinden milieuclubs dat Nederlandse bedrijven hun gebruik van Braziliaanse soja moeten matigen. Het Wereldnatuurfonds noemt een boycot op "foute soja" zelfs een mogelijkheid.

Greenpeace legt de bal bij de Nederlandse overheid: "Grote bedrijven blijven helaas betrokken bij natuurverwoesting voor sojavoer. Daarom is het tijd voor een wet die bedrijven verplicht alleen nog producten te maken waarvoor geen bos is verdwenen."

Honderden miljoenen aan vlees

Een andere grote handelsstroom is vlees. In totaal kwam er vorig jaar voor 367 miljoen euro aan Braziliaans vlees het land in. Een groot deel daarvan was rundvlees. "De veeteelt in Brazilië bestaat vooral uit runderen en kippen", zegt Koonings. "Kippen hebben we in Nederland genoeg. Dus we voeren vooral rundvlees in."

Ook dit Braziliaanse rundvlees is fout in de ogen van sommige milieuorganisaties. Het Amerikaanse Rainforest Action Netwerk roept consumenten op om minder Braziliaans vlees te kopen om het regenwoud te redden.

De uiterst rechtse president Bolsonaro van Brazilië wordt bekritiseerd omdat hij de Amazone wil gebruiken voor de land- en mijnbouw, terwijl de natuur- en milieuorganisaties wijzen op de nadelige gevolgen voor het regenwoud.

Die kritiek klinkt nu ook vanuit de politiek. Als Brazilië niets doet, trekt de Franse president Emmanuel Macron zijn steun in voor een handelsakkoord tussen de EU en verschillende Latijns-Amerikaanse landen. Ierland overweegt dit ook. In Nederland is GroenLinks een petitie gestart om de regering te dwingen het verdrag niet te ondertekenen met oog op het regenwoud. Finland wil zelfs een EU-ban op Braziliaans rundvlees.

De ophef verwondert Koonings. "Er zijn altijd veel bosbranden in dit seizoen, volgens mij dit jaar niet meer dan andere jaren." Hij noemt het een dubieuze aanname dat de bosbranden te wijten zijn aan beleid van Bolsonaro. "Het is niet dat de staat daar massaal het regenwoud aan het afbranden is. Boeren staken ook bos in brand onder linkse regeringen."

Een boycot lijkt Koonings dan ook overtrokken. "Een verdrag waar dertig jaar over is onderhandeld nu van tafel vegen, lijkt me ook niets oplossen. Het is beter om binnen de kaders van het verdrag verandering af te dwingen." Hij vermoedt dan ook dat de dreiging met economische druk vooral voor de bühne is.

Meer ruimte voor ondernemen in Amazone

De Braziliaanse regering ziet zelf ook een economische oplossing om de lokale ondernemers te weerhouden brand te stichten. In plaats van ze in de portemonnee te raken met boycots, zouden ze juist meer ruimte moeten krijgen om het gebied commercieel te ontwikkelen.

"De wet is de laatste tien of twintig jaar te strikt geweest voor het ontwikkelen voor het Amazonegebied. Daarom gaan mensen over op illegale activiteiten", zei de Braziliaanse minister van milieu in een interview met de Financial Times. "We willen laten zien dat, als investeringen komen en we die verdelen over de mensen in het gebied, ze het regenwoud zullen behouden."