Het ov ligt plat, wat willen de stakers?
Vandaag leggen medewerkers van de NS en bijna alle andere openbaarvervoerbedrijven het werk neer. Alleen tussen Schiphol en Amsterdam blijft op last van de rechter vier keer per uur een trein rijden. De stakers willen onder andere de AOW-leeftijd bevriezen en ze willen dat mensen met zware beroepen eerder kunnen stoppen met werken. Naar verwachting heeft de landelijke staking grote gevolgen voor de dagelijkse gang van zaken. Maar waarom voeren ze zo fel actie?
Eind vorig jaar liepen de onderhandelingen met werkgevers en het kabinet over een nieuw pensioenstelsel spaak. Het kabinet besloot daarna om dan maar zelf te beginnen aan een pensioenhervorming, zonder medewerking van de bonden. Daar moet later dit jaar meer duidelijkheid over komen. De vakbonden zijn daar boos over.
Als het kabinet de AOW-leeftijd voor volgend jaar wil bevriezen, moet daarover voor juli een knoop worden doorgehakt. Reden voor de vakbonden om de druk op te voeren met acties, tot frustratie van de werkgevers. Het kabinet is niet ongevoelig voor de argumenten om de AOW-leeftijd te bevriezen. Maar zo'n tijdelijke bevriezing zou veel geld kosten; 5 à 6 miljard. Daarvoor is er (nog) geen financiële dekking.
Hoe zit het ook al weer?
Sinds 1 januari 2019 is de AOW-leeftijd 66 jaar en 4 maanden. In 2020 stijgt hij naar 66 jaar en 8 maanden en in 2021 naar 67 jaar. In 2022 wordt dat 67 jaar en 3 maanden, om in 2023 en 2024 gelijk te blijven. Of de AOW-leeftijd daarna verder stijgt, hangt af van hoe de levensverwachting zich ontwikkelt.
Maar de vakbonden willen een permanente bevriezing, het liefst op 66 jaar voor iedereen. Want, zeggen zij: "Miljoenen mensen met zwaar werk of ploegendienst hebben de grootste moeite om gezond hun pensioen te halen. Maar ook nu het goed gaat, weigert het kabinet om de harde werkers een tijdig pensioen te gunnen." De AOW-leeftijd voorgoed vastzetten op 66, kost tientallen miljarden. Daarvoor ontbreekt het nu aan politieke steun. Waar wel naar wordt gekeken, is het niet één-op-één laten groeien van de AOW-leeftijd met de levensverwachting. Als de levensverwachting een jaar omhoog gaat, zou de AOW-leeftijd niet met een jaar, maar met bijvoorbeeld 8 maanden kunnen stijgen.
Dan maar eerder met pensioen?
De vakbonden eisen verder dat het fiscaal aantrekkelijker wordt voor mensen met zware beroepen om eerder met pensioen te gaan, zoals dat vroeger kon met het prepensioen en de vut. Er is namelijk een boete ingevoerd om dit soort regelingen te ontmoedigen.
Die boete bedraagt 52 procent op een ontslagvergoeding van een 60-plusser als die niet om bedrijfseconomische redenen is ontslagen maar vanwege de leeftijd, en als het doel van het ontslag is om een financiële overbrugging te geven tot aan iemands pensioen.
Vervroegd met pensioen gaan, is nu lang niet voor iedereen een optie. Bijvoorbeeld een alleenstaande die 50 jaar in Nederland heeft gewerkt voor een minimumloon, is voor zijn pensioeninkomen voor 80 procent afhankelijk van de AOW en heeft dus vaak niet de luxe om eerder te stoppen.
De bonden willen dat dit verandert, zodat vroegpensioen weer mogelijk wordt, vooral voor mensen met zware beroepen. Het kabinet zegt dat hierover te praten valt en dat er ook voorstellen op tafel lagen voordat het pensioenoverleg klapte. Ook werkgevers zien zo'n regeling voor mensen met zware beroepen zitten.
Indexatie van de pensioenen
Een andere frustratie van de actievoerders is dat veel pensioenen al jarenlang niet mee zijn gestegen met de inflatie. Dat komt door de regels die bepalen hoeveel geld pensioenfondsen in kas moeten hebben om alle pensioenen in de toekomst te kunnen blijven betalen.
De bonden en ook pensioenfondsen vinden dat er op zich genoeg geld in kas is om de pensioenen te verhogen. Ze willen dat het systeem wordt aangepast, zodat ze makkelijker kunnen indexeren. Het kabinet is juist bang dat dan de rekening wordt verschoven naar jongere generaties.
Veranderende arbeidsmarkt
De vakbeweging is niet de enige die wat zaken anders zou willen zien. Het kabinet heeft plannen om de zogeheten doorsneesystematiek aan te passen. Nu bouwt nog iedereen procentueel evenveel pensioen op voor het geld dat hij of zij inlegt, ongeacht hoe oud hij of zij is. Maar eigenlijk is dat niet helemaal eerlijk want als iemand van 30 jaar 100 euro inlegt kan dat geld veel langer belegd worden en in waarde stijgen dan als iemand van 60 jaar dat doet. De bonden willen ook dat dit wordt aangepast.
Zo'n nieuw systeem is wel ongunstig voor mensen tussen 35 en 65 jaar. Bij elkaar verliest die groep waarschijnlijk 60 miljard euro. Dat gat moet gedicht worden door een nieuwe manier van pensioensparen.
De bonden willen dat er een verplichte pensioenregeling voor zzp'ers komt. Nu moeten zij hun pensioen zelf regelen en velen doen dat niet. Met een verplichte pensioenregeling zullen zzp'ers waarschijnlijk duurder worden voor werkgevers en dat maakt het dan aantrekkelijker om mensen in dienst te nemen.
