Klimaatprimeur: broeikasgas methaan nog nooit zo gedetailleerd in kaart gebracht
"Een milestone" in het onderzoek naar klimaatverandering is het volgens Ilse Aben, bijzonder hoogleraar fysica en chemie van de aardatmosfeer. Vandaag is voor het eerst de wereldwijde uitstoot van broeikasgas methaan gedetailleerd in kaart gebracht en vrij toegankelijk gemaakt door Europees ruimtevaartinstituut ESA.
Na CO2 is methaan het belangrijkste broeikasgas. Het draagt voor ongeveer een kwart bij aan de opwarming van de aarde. Methaan komt door menselijk toedoen vrij bij energiewinning en veeteelt, via mest, winden en boeren. Natuurlijke bronnen van methaan zijn bijvoorbeeld moerasgebieden.
Snel effect
"Methaan is een interessant broeikasgas als je snel wil profiteren van klimaatmaatregelen", zegt Aben. "Het is sterker dan CO2 en het verdwijnt ook sneller uit de atmosfeer. Als je methaan-uitstoot omlaag krijgt, merk je daar dus snel het effect van."
De methaankaart komt voort uit data van de satelliet Sentinel 5p, die eind 2017 werd gelanceerd, en kan alleen bestaan door technologie van een aantal Nederlandse partijen, zoals het Nederlandse ruimtevaartinstituut SRON waar Aben werkt. Samen met haar collega's heeft zij vijftien jaar aan dit project gewerkt.
Blootleggen
Bijzonder is dat de satelliet, door het doen van twintig miljoen metingen per dag, tot op de 7 vierkante kilometer nauwkeurig methaanuitstoot kan blootleggen. Zo komt er een volledige wereldkaart beschikbaar, die zó nauwkeurig is dat wetenschappers de grootste bronnen van methaanuitstoot kunnen opsporen. Dit is weer handig bij het maken van klimaatplannen, en om te controleren of landen en industrieën zich aan die plannen houden.
"Het noordelijk halfrond valt op", zegt Aben. "Methaan verspreidt zich snel, maar omdat wij zoveel metingen doen springen er echt plekken uit." Aben noemt kolenmijnen, bijvoorbeeld in China, het land waar op de onderstaande kaart sowieso een piek te zien is.
Overigens is zo'n kaart voor veel particulieren niet gemakkelijk te maken. De data zijn beschikbaar bij ESA, maar vereisen wel nog enige bewerking door speciale software.
Wetlands
Centraal-Afrika valt ook op volgens Aben. Dat ligt met name aan de wetlands, moerasgebieden, in Zuid-Soedan en Nigeria, waar overigens ook uitstoot is door oliewinning. Moerasgebieden dragen voor een derde bij aan de wereldwijde uitstoot van methaan, zegt Aben.
Bij Nieuws en Co op NPO Radio 1 vertelt Aben dat die wetlands interessant zijn, om zo te zien wat klimaatverandering voor effect heeft op de methaanuitstoot ervan.
Beluister hier hoe de technologie van SRON tot zo'n gedetailleerde kaart komt:
