Heftig debat rond Spaanse zedenzaken speelt mee in proces tegen Charly T.

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

In Alicante dient vandaag de laatste dag van het proces tegen de 17-jarige scholier Charly T. De Nederlandse jongen wordt ervan verdacht twee Britse meisjes tijdens een vakantie te hebben aangerand. Tegen T. is vier jaar gevangenisstraf plus een jaar ondertoezichtstelling geëist. De zaak krijgt in Spanje zelf weinig aandacht. Toch zijn in Spanje zedenzaken onderdeel van een heftig maatschappelijk debat. Correspondent Rop Zoutberg bezocht een toneelvoorstelling over het beladen onderwerp.

Er staan zes stoelen op het toneel. Een is voor een vrouw, de andere vijf voor de mannen die haar tot seks dwongen. "Meer staat er niet op het toneel. Het script dat we gebruiken komt letterlijk uit de rechtszaak tegen deze mannen. We hebben geen woord verzonnen", vertelt regisseur Miguel De Arco.

Volgende week gaat in het theater Kamikaze in Madrid zijn toneelstuk Jauria in première. Jauria staat voor 'troep', zoals je gebruikt in een 'troep honden'. De naam verwijst onmiskenbaar naar de manada, letterlijk de roedel.

WhatsAppgroep

Het werd gekozen als naam van een WhatsAppgroep door vijf mannen die zich drie jaar geleden langdurig aan een jonge vrouw in een trappenhuis vergrepen. "Voor het eerst dringt tot mensen door wat er werkelijk gebeurde. Waarom deze mannen dachten dat ze er wel mee weg konden komen."

De stierenfeesten in Pamplona van 2016 waren op dat moment in volle gang. "We ontdekten hoe grote fiestas in Spanje als een excuus dienen om vrouwen te mogen misbruiken", meent Yolanda Besteiro. Ze is advocate en wethoudster voor gelijkheid in Alcala de Henares.

"De rechters vonden tijdens de zaak tegen de vijf mannen dat er geen sprake was van intimidatie en geweld. Het meisje verzette zich niet en bovendien had ze gedronken. Een van de rechters sprak van een orgie die plaatsvond tijdens een feestelijke gebeurtenis, namelijk de jaarfeesten in Pamplona." De veroordeling voor misbruik (en dus geen verkrachting) leidde tot demonstraties in het hele land.

Besteiro maakt zich vooral zorgen dat sinds de ophef over het misbruik door het vijftal het aantal zaken alleen maar lijkt toegenomen. Gemeten vanaf 2016 telde Spanje 89 andere aanrandingen of verkrachtingen door groepen mannen, melden onderzoeksters van de website Geo Violencia Sexual.

In Spanje worden iedere dag zeker vier vrouwen verkracht. Dat is een voorzichtige schatting, geloven vrouwengroepen. De werkelijke aantallen liggen hoger omdat maar een klein aantal wordt aangegeven. Ter vergelijking: Nederland telt zeven aangiften voor aanranding of verkrachting per dag.

Charly T.

Het emotionele debat rond al deze meldingen drukt onmiskenbaar ook op de zaak tegen de Nederlandse scholier Charly T., meent zijn advocaat Salvador Estevan. "Dat gebeurt los van de vraag of hij nu wel of niet schuldig is aan de aanranding van twee Britse minderjarige meisjes. Al die zedenzaken beroeren in Spanje razendsnel de politiek en de autoriteiten. Het raakt de rechterlijke macht."

Er is 4 jaar geëist tegen de Nederlandse scholier, die volgens de beschuldiging twee Britse meisjes van 12 en 14 jaar misbruikte tijdens een vakantie in Alicante. Sinds hun aangifte afgelopen augustus zit T. vast in een gesloten jeugdinrichting tussen al veroordeelde leeftijdsgenoten. De zaak rammelt volgens advocaten van T., door een gebrekkig sporenonderzoek en ondeugdelijke verhoren. Ook zouden de grondrechten van T. zijn geschonden.

Estevan, tijdens een interview met NOS Stories: "De zaak van Charly laat zien dat je ook als minderjarige Nederlander in Spanje zonder pardon wordt vastgezet, zodra er een verdenking van een zedenzaak is. Met alle consequenties van dien. Raak je in zo'n zaak verstrikt, krijg je ogenblikkelijk ook te maken met een serie vooroordelen. Je kunt beter iemand een klap voor zijn kop verkopen, en dan voor de rechter verschijnen."

Een commissie van experts werkt momenteel aan een wetsvoorstel dat seksueel misbruik gelijk gaat stellen aan verkrachting. Spanje is verplicht zijn wetten op dit terrein bij te stellen, zegt Yolanda Besteiro. Spanje is een van de ondertekenaars van de Conventie van Istanbul uit 2014. Volgens dat verdrag wordt elke vorm van seksueel geweld strafbaar wanneer die is gepleegd zonder wederzijds goedvinden.

Maar je zult moeten werken aan een mentaliteitsverandering, erkent Besteiro even later. "Er moet iets veranderen aan de manier hoe mannen naar vrouwen kijken. Dat is moeilijker te bereiken."

Het toneelstuk over de roedel van Pamplona werd al in andere Spaanse steden opgevoerd. Ook zijn er uitvoeringen van het stuk op middelbare scholen, vertelt regisseur Del Arco. Het verhaal trekt volle zalen. "Het maakt iets los. We leven in een maatschappij waar onafgebroken informatie over ons heen komt. Zonder dat we de tijd krijgen de inhoud echt te verwerken", zegt Del Arco. "Ik hoop dat we dat in deze theaterzaal voor elkaar krijgen."