NOS Nieuws•woensdag 13 februari 2019, 11:52•Aangepast woensdag 13 februari 2019, 16:27

Twaalf Turkse weekendscholen in Nederland, minister zit ermee in zijn maag

Er komen twaalf Turkse weekendscholen in Nederland, gefinancierd door Turkije. Het Nederlandse kabinet zit ermee in zijn maag. Er is geen zicht op wat er op die scholen gebeurt, maar het is niet mogelijk om ze te verbieden. Wel komt er een onafhankelijk onderzoek naar alle scholen die door andere landen worden gefinancierd. Om welke landen het gaat, kan minister Koolmees nu nog niet zeggen.

"Waar ik me zorgen over maak, is dat het de integratie kan belemmeren", zegt minister Koolmees. "Vanuit de gedachte dat mensen met hun rug naar de maatschappij komen te staan. We weten dat een deel van de Turks-Nederlandse gemeenschap vooral gefocust is op Turkije en veel minder op Nederland. Dat is natuurlijk niet goed voor de integratie en daar heb ik mijn zorgen over."

De Turkse president Erdogan kondigde vorig jaar een groot project aan om Turken in andere landen de Turkse taal, religie en cultuur te onderwijzen. Van de achttien aanvragen uit Nederland, heeft Turkije er nu twaalf goedgekeurd. Per goedgekeurde aanvraag wordt er door Turkije een subsidie tussen de 8000 euro en 16.500 euro gegeven, voor een tot drie klassen.

Minister Koolmees wil niet zeggen om welke initiatiefnemers het precies gaat. Ook navraag door de NOS binnen de Turkse gemeenschap levert hier geen duidelijkheid over op.

Verkenning

"Wat ik wel positief vind, is dat de Turkse overheid transparant wil zijn en alles wil delen over het lesmateriaal", zegt Koolmees. "Tegelijkertijd zijn er meer informele scholen waar we ons zorgen over maken en beter zicht op willen. Daarom starten we een verkenning."

Het kabinet wil in beeld brengen hoeveel leerlingen informeel les krijgen, wat het lesprogramma is bij die cursussen en hoe die gefinancierd worden. "We willen daarbij kijken of er sprake is van ondemocratisch onderwijs. De volgende stap is kijken wat we kunnen doen om dat tegen te gaan."

Geen toezicht mogelijk

Het is dus niet mogelijk om de scholen te verbieden, ook is toezicht door de onderwijsinspectie niet mogelijk, omdat de scholen niet door de Nederlandse overheid betaald worden. Volgens de minister moet de discussie over of dit wenselijk is met name op lokaal niveau plaatsvinden, met burgemeesters en gemeenten.

"Bij strafbare feiten kunnen de politie en het Openbaar Ministerie ingrijpen, maar vaak is daar geen sprake van. Het gaat meestal om dingen die we liever niet willen in Nederland. Daartegen kunnen we op lokaal niveau met burgemeesters en de driehoek optreden, zodat het niet verkeerd gaat."

Banden versterken

Het is de bedoeling dat leerlingen tussen de 6 en 17 jaar op de Turkse scholen ongeveer vijf uur per weekend les krijgen: twee uur Turks en drie uur geschiedenis, godsdienst, kunst en maatschappijleer. Het onderwijs is erop gericht om de Turkse identiteit en cultuur van jonge Turken die in het buitenland wonen te behouden en om de banden te versterken met het vaderland.

De NOS meldde vorige zomer dat de Turkse overheid subsidies wil geven voor het opzetten van weekendscholen voor jonge Turken in het buitenland. De Tweede Kamer reageerde toen verontrust. Premier Rutte zei dat plan "een ongemakkelijk gevoel" oproept, maar dat het kabinet ze niet op voorhand kan verbieden.

"Ik begrijp de zorgen van de Kamerleden om een vinger aan de pols te houden en dat gaan we ook doen", stelt Koolmees nu.

Denk en VVD tegenover elkaar

Tweede Kamerlid Kuzu van Denk hekelt de opstelling van de minister. "Ik word er zo moe van dat we onderzoek doen dat gebaseerd is op wantrouwen. Daar ben ik eigenlijk wel klaar mee".

Dat Turkse Nederlanders met de rug naar de maatschappij komen te staan, noemt hij een veronderstelling die geen recht doet aan de werkelijkheid. "We zien juist dat er sprake is van een betere taalbeheersing en dat mensen veel beter meedraaien in de samenleving. Dit is een krampachtige reflex."

Kuzu begrijpt dat mensen in Nederland bang zijn voor de invloed van Turkije in Nederland. "Tegelijkertijd heb ik ook begrip voor mensen met een Turkse achtergrond die in hun vrije tijd Turkse les willen volgen, zich willen verdiepen in de islam en cultureel onderwijs willen volgen."

Nederlandse waarden

VVD-Kamerlid Becker zegt dat ze er geen probleem mee heeft dat Turkse Nederlanders trots zijn op hun land en er meer over willen leren, maar benadrukt dat er andere mogelijkheden zijn om dat te doen. Ze vindt de Turkse weekendscholen niet goed voor de integratie van Turken in Nederland.

"We willen dat mensen hier meedoen aan de vrije Nederlandse samenleving en dat kinderen de Nederlandse waarden leren. Het is heel zorgelijk dat we niet weten wat hen vanuit Ankara wordt geleerd. Het gaat hier om Nederlandse kinderen met een Turkse achtergrond, van wie de toekomst in Nederland ligt. Je wil niet dat ze door Erdogan worden toegesproken om Turks te blijven."

Becker wil dat er gekeken wordt of financiering uit het buitenland beperkt kan worden. Als blijkt dat er op weekendscholen dingen gebeuren die in strijd zijn met Nederlandse vrijheden, dan moeten ze wat haar betreft dicht.