Schülerstreik en Fridays for Future: jongeren spijbelen voor het klimaat

• Eline de Zeeuw en Margot Oosterwechel

Terwijl in België scholieren sinds enkele weken op donderdagen met tienduizenden tegelijk spijbelen voor het klimaat, bleven Nederlandse leerlingen tot nu toe keurig in de schoolbanken zitten. Jongeren volgen hier nu aarzelend: morgen hopen organisatoren met duizenden scholieren op het Haagse Malieveld te staan voor een klimaatprotest.

Hoewel in Nederland met name naar de plots ontstoken klimaatwoede in België wordt gekeken, staakten de afgelopen tijd jongeren wereldwijd voor een beter klimaat. Onder andere in Duitsland, Australië en Zwitserland onderbraken zij daarvoor hun schooldag. Een overzicht.

Het Greta-effect

Eerst nog even naar hun gezamenlijke inspiratie: de 16-jarige klimaat-activiste Greta Thunberg uit Zweden. Zij is inmiddels een icoon voor jongeren in de hele wereld.

Greta maakte zich als klein meisje al zorgen over het broeikaseffect en begreep niet waarom volwassenen zich daar nauwelijks mee bezig hielden. Geïnspireerd door demonstraties van Amerikaanse scholieren tegen wapengebruik probeerde ze klasgenoten ervan te overtuigen om te staken voor het klimaat.

Maar toen niemand wilde meedoen, besloot ze zelf actie te ondernemen: drie weken voor de Zweedse verkiezingen in september ging ze demonstratief voor het parlementsgebouw staan. Met schooltas en een stuk karton, voorzien van de tekst 'Schoolstaking voor het klimaat'.

Hoe staken scholieren in Europa? Bekijk het hier.

"Er zijn inmiddels demonstraties op verschillende plekken in Scandinavië", zegt correspondent Rolien Créton. "Maar die demonstraties zijn meer verspreid en minder groot dan in België." De grootste demonstratie in Scandinavië was afgelopen vrijdag, op 1 februari. Toen staakten scholieren in verschillende steden in Zweden, Denemarken, Noorwegen, Finland en zelfs Groenland en de Faeröer-eilanden.

Australië

Eind november al liepen Down Under duizenden scholieren hun klas uit om actie te eisen van de overheid.

De premier van Australië, Scott Morrison, had er eerder die week bij kinderen op aangedrongen vooral níet deel te nemen aan de acties en naar school te gaan om te leren. "We leren hier ook van, van deze actie. Ook al is het tijdens schooltijd!", was hun respons. "We kunnen niet stil blijven tot we oud genoeg zijn om te stemmen."

Een van de organisatoren was de 14-jarige Harriet O'Shea. In een brief aan The Guardian vertelt Harriet dat ze op het platteland van Victoria woont, en haar hele leven al ziet wat de invloed van droogte, bosbranden en extreem weer op de samenleving is. "We zijn een keer geëvacueerd toen een bosbrand richting onze stad kwam. Dat was eng. Maar het is iets wat vaker en vaker zal gebeuren."

De jongeren beloofden door te gaan met demonstreren tot er wat zou veranderen in Australië. Maar de laatste weken zijn er geen grote protesten geweest, hoewel er nog geen concrete maatregelen zijn genomen door de regering.

Duitsland

Ook in Duitsland inspireerde Greta Thunberg een hoop scholieren. "Het begon met plukjes scholieren en studenten die hun lessen op vrijdag schrapten", vertelt correspondent Judith van de Hulsbeek. "Maar afgelopen weken gingen er op vrijdag door heel Duitsland tienduizenden scholieren de straat op." Schwänzen, spijbelen in het Duits, voor het klimaat.

Een van de gezichten van de Schülerstreik is Jakob Blasel (18) uit de Noord-Duitse stad Kiel. Hij onderschrijft Thunbergs motto - 'Waarom leren, als er geen toekomst is?' - met volle overtuiging. "Als spreker voor de Duitse Fridays for Future zat hij al in een van de bekendste talkshows in Duitsland", zegt Van de Hulsbeek, "En hij belandde in het kantoor van de minister van Economische Zaken, op de dag dat daar een belangrijk overleg over de sluiting van kolencentrales werd gehouden."

Op die dag stonden duizenden scholieren voor het ministerie in Berlijn. Ze eisen een zo snel mogelijke sluiting van de kolencentrales. "Of er deze week weer zoveel mensen de straat op gaan, is nog niet duidelijk", zegt Van de Hulsbeek. In deze gastbijdrage van het weekblad die Zeit vertelt een scholiere dat ze school toch niet te vaak wil missen. Het spijbelen kan immers gevolgen hebben.

Zwitserland

Iets zuidelijker, in Zwitserland, spijbelden eveneens tienduizenden tieners voor het klimaat. In december voor het eerst, afgelopen twee weken opnieuw. 'Billigflüge, eine Lüge', scandeerden ze. Ofwel: 'goedkope vluchten, een leugen'.

De jongeren demonstreerden eerst op de vrijdagen en sloegen daarvoor hun lessen over. Afgelopen week verzamelden ze zich op de zaterdag - en konden ze de rest van de week dus gewoon naar school.

Verenigde Staten

De Youth Climate Strike brengt ook aan de andere kant van de Atlantische Oceaan scholieren op de been. Neem de 13-jarige Alexandria Villasenor uit New York. Geïnspireerd door de jonge Thunberg spijbelt ze elke vrijdag om te protesteren voor het hoofdkantoor van de Verenigde Naties. Ze wil samen met een groep milieuorganisaties op 15 maart een landelijke spijbelactie te organiseren. "Het is nog onduidelijk hoeveel scholieren daar aan mee willen doen en hoe de besturen van die scholen daarop zullen reageren", zegt correspondent Wouter Zwart.

Demonstreren voor een beter klimaat is niet nieuw in de Verenigde Staten. Met name de afgelopen twee jaar neemt het aantal protesten toe. "Het is een overduidelijke reactie op president Trump die in hoog tempo de klimaatmaatregelen terugdraait die zijn voorganger Obama had ingevoerd", zegt Zwart. "Het feit dat Amerika zich heeft teruggetrokken uit het Klimaatakkoord van Parijs heeft onder milieubewuste jongeren kwaad bloed gezet."

De rest van Europa..

In andere Europese landen komen grote, georganiseerde stakingen niet echt van de grond. In het Verenigd Koninkrijk wordt op 15 februari een Youth Strike 4 Climate georganiseerd. "Maar heel veel geïnteresseerden trekt die op sociale media nog niet", zegt correspondent Suse van Kleef. "Er is eerder wel door scholieren gestaakt, maar dat was vrij kleinschalig."

Eén van die scholieren was de 13-jarige Holly Gillibrand. De Schotse organiseert al vier weken op rij haar eigen 'staakweek'. En in Dublin verzamelden enkele honderden jongeren zich eerder in januari bij het Ierse parlementsgebouw voor de Children's Rally for Climate Action.

In Frankrijk bleven de meeste scholieren in de schoolbanken zitten, maar een online petitie die van de overheid actie op klimaatgebied eist, is ruim 2,1 miljoen keer ondertekend. In Italië zijn het vooral kleine groepjes studenten die in navolging van de Zweedse Thunberg protesteren voor een beter klimaat.

..en elders in de wereld

In de meeste landen speelt spijbelen voor een beter klimaat überhaupt niet. "Het is in Rusland nauwelijks een onderwerp", zegt correspondent David-Jan Godfroid. Net als in Suriname, zegt correspondent Harmen Boerboom. "Hoewel Paramaribo bij een stijgende zeespiegel meteen onder water zal staan, loopt het ook hier geen storm."

Collega Michel Maas zag in Zuidoost-Azië een verdwaalde Thaise oproep tot protest, maar kon er verder weinig respons op vinden. "Eigenlijk kan ik heel kort zijn: ik hoor er weinig over. Dat het in Australië wel nogal groot is, bewijst dat het in ieder geval voor dit deel van de wereld een luxeprobleem is."