Vaccinatie-experts: 'Nederland laat gezondheidswinst liggen'

Volgens gezondheidswetenschappers kunnen in Nederland veel besmettingen met (ernstige) ziektes worden voorkomen. In een gesprek met Tweede Kamerleden uitten zij kritiek op het huidige Rijksvaccinatieprogramma. Zo zou het te lang duren voordat beschikbare vaccins in dat programma terechtkomen.

Daardoor worden kinderen en volwassen niet of te laat ingeënt, zegt emeritus hoogleraar kindergeneeskunde Ronald de Groot. Volgens De Groot is de kwaliteit van de adviezen van de Gezondheidsraad niet goed. Die raad, waarvan hij eerder zelf lid was, beoordeelt of een vaccin geschikt is voor het Rijksvaccinatieprogramma. "De raad loopt jaren achter en houdt onvoldoende rekening met internationale ontwikkelingen."

In het Verenigd Koninkrijk is het vaccinatieprogramma veel uitgebreider dan in Nederland. Daar worden kinderen ook ingeënt tegen meningokokken B, een variant van de meningokokkenziekte die vooral voorkomt bij kinderen tussen 0 en 4 jaar. De bacterie kan bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking veroorzaken. Jaarlijks krijgen gemiddeld 75 mensen de ziekte.

In Nederland worden kinderen niet ingeënt tegen meningokokken B, maar wel tegen andere typen van de meningokokkenziekte, namelijk A, C, W en Y. Sinds oktober is er wel een vaccin tegen type B op de markt, maar volgens de Gezondheidsraad is onvoldoende bekend hoe effectief dat is en kan de inenting hoge koorts veroorzaken. Ouders kunnen het vaccin wel op eigen kosten aanschaffen.

Anticiperen

Volgens Maarten Postma, hoogleraar farmacie en lid van de Britse Gezondheidsraad, houden de Britten meer dan wij rekening met toekomstige uitbraken van ernstige ziektes. "Nu zijn er bijvoorbeeld weinig meningokokken B-patiënten. Daardoor kost het relatief heel veel om kinderen tegen die ziekte in te enten. Maar als je in je berekeningen van de kosteneffectiviteit rekening houdt met een potentiële nieuwe uitbraak, dan is het misschien wel doelmatig om nu al te vaccineren."

Ook Rolf Remorie van vaccinproducent GSK vindt dat de overheid meer in scenario's moet denken en sneller moet anticiperen op mogelijke uitbraken. "Wachten tot de uitbraak een feit is, leidt altijd tot een tekort aan vaccins", zegt hij. "Bovendien zijn spoedbestellingen veel duurder dan geplande zorg."

Remorie wijst op de uitbraak van meningokokken W een paar jaar geleden, toen de overheid volgens hem te laat begon met het bestellen van vaccins. Hij vreest dat dat ook gaat gebeuren met meningokokken B.

Gezondheidsraad

De deskundigen vinden ook dat het te lang duurt voordat de Gezondheidsraad advies geeft over een vaccin. Gerhard Zielhuis, als voorzitter van de commissie vaccinaties van de Gezondheidsraad ook aanwezig in de Tweede Kamer, erkent dat de raad voorzichtig is.

"We zijn wat benauwd om te snel te handelen als er nog onzekerheden zijn. Meningokokken B is daar een goed voorbeeld van. Juist op het punt van veiligheid zijn er bij het huidige vaccin nog vragen te stellen. Daarom hebben we gezegd, wetende dat er op vaccingebied heel veel ontwikkelingen zijn: laten we daar over drie jaar weer naar kijken."

Kosten

In verband met vaccinaties gaat het vaak over kosteneffectiviteit. In Nederland staat nergens officieel vastgelegd wat de maximale kosten van een medicijn of vaccin zijn, maar vaak wordt in adviezen aan de overheid wel de vuistregel aangehouden dat een middel maximaal 80.000 euro per gewonnen levensjaar mag kosten. Voor preventieve maatregelen, zoals vaccins, is dat maximumbedrag 20.000 euro, zeggen de gezondheidsdeskundigen in de Tweede Kamer.

"Een belachelijk strikte grens", vindt farmaciehoogleraar Postma. "Daarmee laat Nederland gezondheidswinst liggen. Voor vaccins tegen ernstige ziektes, zoals meningokokken B, moet dat bedrag omhoog." Ook oud-Gezondheidsraadslid De Groot vindt een hoger bedrag maatschappelijk acceptabel en noodzakelijk. "Financiële overwegingen worden door de Gezondheidsraad, maar ook daarbuiten, kennelijk belangrijker gevonden dan de te bereiken gezondheidswinst voor kinderen en ouderen."