Na protest WO in Actie: geen concrete resultaten, 'wel een nieuwe beweging'
Echte toezeggingen heeft WO in Actie nog niet gehad, maar initiatiefnemer Rens Bod is toch vol goede moed: hij heeft het gevoel dat zijn actiegroep uitgroeit tot een grote, nationale beweging.
Na docenten in het basisonderwijs (PO in Actie) en het middelbaar onderwijs (VO in Actie) kwamen gisteren ook wetenschappelijk medewerkers en universiteitsstudenten in actie. Zo'n 2000 van hen kwamen af op een protest tegen bezuinigingen in Den Haag. Meer dan gedacht, zegt Bod terugkijkend.
Sommige deelnemers droegen een rood vierkant, dat een internationaal symbool van verzet is geworden op universiteiten. Daarbij staat het rood volgens de betogers symbool voor de staat van het onderwijs: in het rood. Ze hoopten dat de minister zichzelf nog even zou laten zien en een rood vierkant in ontvangst wilde nemen, maar dat gebeurde niet.
Bod, hoogleraar Computationele en digitale geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, kijkt tevreden terug op het protest. "We hebben nu het gevoel dat we een grote, nationale beweging zijn geworden. Met ook mensen die helemaal vanuit Groningen naar Den Haag komen om te demonstreren."
Jobhoppen
Bod praat al een jaar met collega's over de problematiek op universiteiten. Medewerkers klagen onder meer over de hoge werkdruk. Uit een onderzoek van wetenschapsvakbond VAWO en de FNV bleek vorig jaar dat bijna 70 procent van het personeel op universiteiten de werkdruk als hoog tot zeer hoog beoordeelt.
Volgens de universiteitsvereniging VSNU daalde de rijksbijdrage per student sinds 2000 van 20.000 euro naar 15.000 euro. En hoewel het aantal masterdiploma's tussen 2003 en 2016 toenam met 57 procent en het aantal promoties steeg met 86 procent, nam het aantal hoogleraren slechts toe met 16 procent, meldde het Rathenau Instituut begin dit jaar.
De volgende stap, als de minister niet wil luisteren, kan een staking zijn.
Daarbij speelt, naast de werkdruk, ook nog de toename van het aantal tijdelijke contracten. "Sinds tien à vijftien jaar is er een hele groep jonge docenten gekomen met hele precaire, tijdelijke contracten. Mensen die van de ene baan naar de andere hoppen, zonder perspectief", zegt Bod. "Ik heb wel een vaste baan, maar ik stond daar voor de jongere docenten. Om hen een hart onder de riem te steken."
Staking
Concreet resultaat heeft de betoging nog niet opgeleverd, behalve een uitnodiging van de minister om in gesprek te gaan. Maar Bod ziet dat er wel degelijk meer is bereikt met WOinActie. "Het is niet makkelijk om 2000 mensen om de been te krijgen, zeker niet bij wetenschappers met hun overvolle agenda's", zegt hij. "We spreken inmiddels elke maand af, rond 15 januari weer. En dan gaan we kijken wat we verder gaan doen. Wellicht is de volgende stap nog één keer een ludieke actie."
Bod sluit ook een staking bij universiteiten niet uit. Zo'n actie zou zeer uitzonderlijk zijn, maar de hoogleraar deinst daar niet voor terug. "Als de situatie echt op de spits wordt gedreven, dan gaan we kijken wat een slimme datum is voor een staking. Daar hebben we het al over gehad, ook met besturen van universiteiten."
Grotere dreiging
Dat staken daadwerkelijk iets uit kan halen, weet Bod uit ervaring. Bij een eerdere baan, in Schotland, dreigden medewerkers in de laatste tentamenweek te gaan staken. "Die dreiging werd groter en groter. Uiteindelijk gaf de Schotse regering toen toe."
Of de staking er ook echt komt, hangt volgens hem af van de minister. WO in Actie wil dat die ruim een miljard euro per jaar uittrekt voor het wetenschappelijk onderwijs en dat twee bezuinigingen van in totaal 202 miljoen euro van tafel gaan.
Of dat op korte termijn gaat gebeuren, is zeer de vraag. Het ministerie van Onderwijs heeft bij de begroting voor 2019 te maken met een tegenvaller van 212 miljoen euro, door een verkeerde schatting van het aantal studenten.
