Leenstelsel: opnieuw voer voor discussie, maar de studielening blijft

Geef studenten weer een toekomst, klinkt het morgen bij de protestmars in Den Haag. Studenten gaan er actievoeren tegen het leenstelsel en vóór terugkeer van de basisbeurs. Ze hopen dat de politiek "eindelijk luistert" naar de problemen van hun generatie, zegt Carline van Breugel van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb).

Wie in ieder geval lijkt te luisteren, is Gert-Jan Segers, fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Tweede Kamer. Hij zei 2 jaar geleden al dat het leenstelsel moet worden afgeschaft en pleitte daar vandaag opnieuw voor. "Ik zie dat schulden voor jongeren een enorm issue zijn. De 30-minners zijn de eerste generatie die minder perspectief hebben dan hun ouders."

Maar Segers, die vorig jaar mee onderhandelde over een nieuw kabinet, weet ook dat aan het leenstelsel niet getornd zal worden. Niet in deze kabinetsperiode, althans. Het regeerakkoord is daar duidelijk over en ook minister Van Engelshoven van Onderwijs benadrukte vandaag niets in een afschaffing te zien: "Het is goed dat studenten van zich laten horen, maar het leenstelsel blijft. Daar heeft ook de heer Segers voor getekend."

Is het dan niet vreemd dat de ChristenUnie-voorman nog steeds van het leenstelstel af wil? "Dit is geen valse belofte, maar een belofte voor de volgende kabinetsperiode", zegt Segers daarover op NPO Radio 1. Wel wil zijn partij komend voorjaar al met jongeren in gesprek om te kijken wat zij nodig hebben. "Ik hoor verhalen over burn-outs, overbelasting, jongeren die door hun hoeven zakken. Dit is een overbelaste generatie. Die moeten we veel meer ruimte geven."

Ook andere partijen in de Tweede Kamer maken zich druk over de toegenomen stress, prestatiedruk en psychische klachten onder studenten. Begin november riep de Kamer de regering op om te zorgen voor laagdrempelige psychische hulpverlening bij alle mbo's, hbo's en universiteiten. Alleen VVD en PVV stemden tegen.

Minister Van Engelshoven is al met studenten in gesprek over de druk die zij ervaren, zei ze vandaag. "Maar dat heeft niet te maken met de financiën, maar vooral met de keuzes die studenten moeten maken en de druk van sociale media." De minister laat dat nu door het RIVM onderzoeken. Ze verwacht de resultaten in februari.

De studenten denken dat de toegenomen stress ontstaat door de prestatiedruk in de maatschappij, maar ook door het leenstelsel, zegt LSVb-voorzitter Van Breugel. Bovendien vindt de LSVb dat de politiek beloftes heeft gebroken. Volgens de studentenbond is er bijvoorbeeld niet genoeg geld gestoken in de kwaliteit van het onderwijs. Ook vinden de studenten het onterecht dat de rente op studieleningen omhooggaat.

De LSVb verwacht zo'n 1.000 studenten bij de demonstratie. Ter vergelijking: in 1988 kwamen er 35.000 studenten naar het Malieveld in Den Haag. Zij protesteerden toen tegen de plannen van toenmalig Onderwijsminister Deetman, die juist de basisbeurs wilde invoeren.

Sneller studeren

Waarom demonstreren studenten minder vaak dan vroeger? Volgens Pieter Slaman, onderwijs- en beleidshistoricus aan de Universiteit Leiden, accepteren studenten nu sneller dat ze minder geld krijgen van de overheid. En er wordt sowieso minder gedemonstreerd, zegt hij.

Ook wijst Slaman erop dat de studietijd een stuk korter is dan toen. "In de jaren 80 deden veel studenten soms wel 10 jaar over hun studie. Op zo'n lange periode wilden zij wel invloed hebben." Onder meer door de hogere kosten gaan studenten nu sneller door hun studie heen en daarom is het uitoefenen van invloed ook minder belangrijk geworden, denkt Slaman.