Milieueffectrapport: Schiphol kan doorgroeien naar 540.000 vluchten

• Hugo van der Parre en Ben Meindertsma

  Research-redacteuren

Schiphol kan theoretisch doorgroeien naar 540.000 vluchten per jaar in 2023, 40.000 meer dan nu is toegestaan. Niet de geluidshinder of het milieu, maar de veiligheid bepaalt daarbij de grens. Dat staat volgens ingewijden in het concept-milieueffectrapport over Schiphol, dat donderdag zal verschijnen. Het geschetste groeiscenario is weliswaar nog geen concreet voorstel, maar toch slecht nieuws voor de inwoners van Aalsmeer en Uithoorn, die nu ook al de meeste overlast ervaren.

Al jaren werkt Schiphol aan een milieueffectrapportage (MER) voor de luchthaven, nodig om vast te stellen wat vanuit milieuoogpunt de maximale capaciteit van het vliegveld kan worden. Tot 2020 is Schiphol gebonden aan een maximum van 500.000 vliegbewegingen (starts en landingen). De grens van 500.000 vliegbewegingen is al bereikt, verdere groei is dus nu niet meer mogelijk.

Milieueffectrapport

Voor de periode tussen 2020 en 2030 moeten nieuwe afspraken gemaakt worden. Het milieueffectrapport is daarbij het uitgangspunt. Wat het uiteindelijke groeiplafond zal zijn, wordt bepaald in de Omgevingsraad van Schiphol, waarin de luchtvaartsector, het bedrijfsleven, omwonenden, milieuorganisaties en overheden zijn vertegenwoordigd.

Dat moet uitmonden in een advies aan minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur. Uiteindelijk moet het kabinet besluiten of dat advies wordt overgenomen. Het advies van de Omgevingsraad wordt nog voor de Kerst verwacht. De definitieve MER wordt pas gemaakt als de Omgevingsraad een voorkeursvariant heeft bepaald.

In het rapport dat nu op tafel ligt, wordt uitgerekend hoeveel stiller de vliegtuigen sinds 2004 zijn geworden. De afspraak is dat de helft van die geluidsruimte gebruikt mag worden voor groei.

Volgens de opstellers van het conceptrapport zouden er dan ongeveer 60.000 vluchten bij kunnen komen, zonder dat er meer mensen gehinderd worden dan is toegestaan. Het plafond zou daardoor ongeveer 560.000 vluchten zijn.

Dat het rapport toch uitgaat van 540.000 vluchten komt doordat de luchtverkeersleiding niet méér vliegverkeer veilig kan afhandelen, zo bleek uit onderzoek dit voorjaar. Eerder had het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium een grens van 550.000 genoemd. De situatie op Schiphol is buitengewoon complex: de banen liggen dicht en soms haaks op elkaar en er is weinig ruimte in de lucht.

Voor een groei boven de 540.000 vliegbewegingen zou het luchtruim opnieuw moeten worden ingedeeld. Omdat die herindeling voor 2023 gepland staat, is het volgens het rapport niet mogelijk verder te kijken dan dat jaar.

Meeste overlast

Inwoners van Zwanenburg, Aalsmeer en Uithoorn gaan de meeste overlast krijgen van de 40.000 extra vluchten, zo blijkt uit het concept. Dat komt doordat de Zwanenburgbaan en de Aalsmeerbaan meer moeten worden ingezet om extra vluchten te verwerken. Nu al ervaren de inwoners van de gemeenten Aalsmeer en Uithoorn de meeste hinder en kregen ze de afgelopen jaren de meeste groei te verwerken.

Groei van Schiphol, zo blijkt uit het rapport, is alleen mogelijk als de zogenoemde vierde-baanregel fors wordt verruimd. Schiphol is verplicht om zo veel mogelijk gebruik te maken van de Kaagbaan en de Polderbaan, omdat van die banen minder omwonenden overlast ervaren. Daarnaast mag Schiphol altijd een derde baan als extra start- of landingsbaan gebruiken.

Met de tijdelijke inzet van een vierde baan, om pieken in startende en landende vliegtuigen op te vangen, mogen nog eens maximaal tachtig vliegtuigen op een dag afgehandeld worden. Deze vierde-baanregel beschermt daarmee de omwonenden van deze banen, met aanvliegroutes boven Zwanenburg, Uithoorn en Aalsmeer.

Bij een groei naar 540.000 vluchten zal ongeveer 180 dagen per jaar, met name op drukke dagen in de zomer, een vierde baan vaker gebruikt worden dan nu mag. Nu is dat zo'n twintig dagen per jaar. Daarmee vervalt een deel van de bescherming van de dorpen bij de Zwanenburg- en Aalsmeerbaan. In de dorpen vlak bij de banen komen er enkele honderden mensen bij die ernstig gehinderd worden. In een ruimere regio gaat het om duizenden mensen.

40.000 extra vluchten betekent een stijging van de CO2-uitstoot met zo'n 8 procent. Dat staat haaks op het kabinetsbeleid, dat er juist op gericht is de uitstoot flink te laten afnemen. Vorige maand presenteerde de Nederlandse luchtvaartsector daarom een plan om te kunnen groeien, zonder dat de uitstoot volgens de sector zou toenemen. Die plannen zijn niet meegerekend in het rapport.

Het zal ingewikkeld worden voor de Omgevingsraad om voor Kerst met een eensluidend advies te komen. Naar verwachting kunnen namelijk weinig partijen leven met 540.000 vluchten. Schiphol-directeur Benschop heeft gezegd dat hij, net als KLM, het meest voelt voor een beperkte groei van de luchtvaart van tussen 1 en 2 procent per jaar.

Met een constante groei van 1,5 procent zou je in 2030 uitkomen op 580.000 vluchten, voor Schiphol en Lelystad Airport samen. De luchthaven wil voor donderdag, als het rapport gepubliceerd wordt, niet inhoudelijk reageren.

'Minder vliegen'

Dat Schiphol aanstuurt op een akkoord over groei per jaar, in plaats van afspraken over een plafond in 2030, is gunstig voor KLM. Als er in 2020 in een klap 40.000 vliegbewegingen zouden vrijkomen, zou KLM daarvan maar een deel kunnen invullen. Bij een rustige groei van het vliegverkeer is KLM beter in staat zijn netwerk gestaag uit te bouwen. Het bedrijfsleven ziet het liefst dat Schiphol fors doorgroeit, omdat dat goed zou zijn voor de economie in ons land.

Aan de andere kant staan de omwonenden, gemeenten en milieuorganisaties. De omwonenden en meeste gemeenten staan op het standpunt dat Schiphol tot 2023 sowieso niet mag groeien. Milieugroepen stellen zich het hardst op: zij vinden dat er minder gevlogen moet worden en dat Schiphol zelfs zou moeten krimpen, omdat dat volgens hen de enige manier is om de CO2-uitstoot terug te dringen.