Alarm verloskundigen: te weinig ziekenhuispersoneel voor bevallingen

• Rinke van den Brink en Roselien Herderschee

  redacteuren Binnenland

Verloskundigen moeten steeds vaker leuren bij verschillende ziekenhuizen om een plek te vinden waar vrouwen kunnen bevallen. Volgens koepelorganisatie KNOV gaat het inmiddels in een aantal regio's om een structureel probleem. "Het gaat om een toenemend stressvolle situatie. Dat kan echt leiden tot onveiligheid. We vinden het niet verantwoord om zo door te blijven gaan", zegt Sonia Jennings van de KNOV.

Ziekenhuizen moeten noodgedwongen steeds vaker bevallingen weigeren, omdat ze onvoldoende personeel hebben om de roosters rond te krijgen. Het gaat dan niet om spoedsituaties, daarvoor gelden andere protocollen, maar om bevallingen die onder begeleiding van de eerstelijns verloskundige in het ziekenhuis plaatsvinden. Het ziekenhuis moet dan medisch personeel als achterwacht kunnen garanderen. En dat is steeds moeilijker.

De problemen zijn het grootst in de regio's Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. "Afgelopen weekend heeft mijn collega zeven ziekenhuizen afgebeld voordat ze uiteindelijk in een ziekenhuis in Tiel terechtkon", zegt Marloes Noppers, verloskundige in Utrecht. "Zonder spits is dat 45 minuten rijden."

Stress

"Verloskundigen moeten veel verschillende ziekenhuizen bellen, voordat ze weten waar ze met een barende zwangere terechtkunnen", zegt Jennings. Als het niet lukt om binnen de eigen regio een ziekenhuis te vinden, wijken verloskundigen uit naar ziekenhuizen (ver) buiten de regio. "Het levert veel stress op voor de vrouw die aan het bevallen is", zegt Jennings. "Wat uiteindelijk niet goed is voor het hele bevallingsproces."

Verloskundigen worstelen met het tijdsprobleem dat ontstaat door het vele bellen, en de tocht naar een ziekenhuis dat plek heeft. "De verloskundige weet hierdoor niet goed hoeveel tijd ze nodig heeft, voordat ze echt aan de bevalling kan beginnen. Dat kan eigenlijk niet bij een situatie als een bevalling", zegt Jennings.

Penibel

De Maastrichtse verloskundige Hilde Coolen herkent het geschetste beeld. "Het leverde hier in de zomer echt penibele situaties op. Kinderen die bijna op de snelweg geboren worden. We konden in die maanden vaker niet dan wel in het ziekenhuis in Maastricht terecht. De uitwijkmogelijkheid is dan Heerlen, maar dat is echt een stuk verder. In Amsterdam heb je natuurlijk meerdere ziekenhuizen, maar in Maastricht maar één."

Coolen ziet de grenzen verschuiven. "Een paar jaar geleden was het spannend als we een keer niet in ons eigen ziekenhuis terechtkonden, en moesten uitwijken. Nu zijn we allang blij als we überhaupt terechtkunnen. We gaan met elkaar voor veilige zorg, maar we moeten ons afvragen of dat nog echt het geval is. Je gaat de grens van het aanvaardbare steeds verder verleggen."

Achtervang

Coolen zegt dat het de afgelopen maand beter gaat in haar regio, ze kan meestal weer in het ziekenhuis in Maastricht terecht, maar ze houdt het hart vast voor een volgende griepgolf. "Het had in onze regio erg te maken met het feit dat er steeds veel zieken waren. Er was genoeg plek in het ziekenhuis, maar door een personeelstekort kon niet gegarandeerd worden dat er in geval van nood een heel medisch team gereed zou staan. Dan kun je dus niet terecht."

In Nederland kunnen vrouwen kiezen of ze thuis willen bevallen, of (onder begeleiding van de eigen verloskundige) in een ziekenhuis. Tenzij ze een medische indicatie hebben, want dan vindt de bevalling altijd in het ziekenhuis plaats. "Vrouwen hebben bij ons de afgelopen tijd meer gekozen voor een thuisbevalling", zegt Coolen. "We hebben in Nederland de mooie mogelijkheid van keuzevrijheid, maar die moet niet gestuurd zijn door dit soort problemen."

Oplossingen

Het Westfriesgasthuis en Waterlandziekenhuis, met vestigingen in Hoorn en Purmerend, heeft begin november de afdeling acute verloskunde verhuisd van Purmerend naar Hoorn. Door de geboortezorg (en dus ook het beschikbare personeel) op één locatie te concentreren, wil het ziekenhuis de kwaliteit verder verbeteren en beschikbaarheid waarborgen. "Maar we realiseren ons dat het voor zwangeren in en rondom Purmerend vervelend is dat je in Purmerend niet meer in het ziekenhuis kunt bevallen", aldus een woordvoerder.

"In heel veel regio's wordt hard gewerkt om oplossingen te verzinnen", zegt Jennings. "Maar het is een complex probleem. Het begint bij een personeelstekort. Dat kunnen we natuurlijk niet een, twee, drie oplossen. We hebben alle partijen nodig, ziekenhuizen, verloskundigen, kraaminstellingen, verzekeraars, en ook de politiek, nodig om te zoeken naar oplossingen."