Personeelstekorten ziekenhuizen nemen dramatisch toe
Het aantal medische vacatures in ziekenhuizen is verdubbeld ten opzichte van een jaar geleden. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS naar personeelstekorten in Nederlandse ziekenhuizen en de gevolgen daarvan. "Dit leidt onvermijdelijk tot oplopende wachtlijsten", zeggen verschillende ziekenhuizen.
De 63 (van de 90 aangeschreven) ziekenhuizen die de vragen beantwoordden, hebben samen meer dan 2200 vacatures openstaan voor artsen, verpleegkundigen en medisch ondersteunend personeel.
Ze moeten bijna allemaal grote moeite doen om hun bezetting rond te krijgen als gevolg van dat groeiende personeelstekort. De helft zegt het afgelopen jaar om die reden planbare operaties te hebben uitgesteld. In totaal ging het om vele honderden operaties.
Minder operaties, afdelingen dicht
De spoedafdelingen kampen met de grootste personeelstekorten. Ziekenhuizen hebben de grootste moeite om gespecialiseerd verpleegkundig personeel te vinden voor deze acute zorgafdelingen, zoals de spoedeisende hulp, intensivecareafdelingen en operatiekamers (OK's).
Chirurg Alexander van Marle vertelt hoe patiënten soms de dupe zijn van de personeelstekorten:
Ziekenhuizen zegden niet alleen operaties af, maar plannen ook minder operaties in, laat het AMC weten. "Bij 5 procent personeelstekort, is er 5 procent minder OK-tijd beschikbaar. Dat leidt bij ons niet tot afzeggingen, maar heeft wel gevolgen voor de wachtlijst."
Het Amsterdamse OLVG beperkte afgelopen jaar de operatiecapaciteit tijdelijk met 10 tot 15 procent, vanwege personeelsgebrek. Ook daar ontstaan langere wachtlijsten voor planbare operaties. Het UMC Utrecht zegt dat alle geplande operaties worden uitgevoerd, "maar operateurs krijgen minder operatietijd beschikbaar gesteld dan wanneer we meer personeel hadden. Er moet namelijk wel voldoende verpleegkundig personeel zijn."
Houtje touwtje
De ziekenhuizen zetten alles op alles om aan de acute zorgvraag te voldoen. Dat betekent ook dat regelmatig verpleegkundig personeel van andere afdelingen geleend wordt om gaten op spoedafdelingen op te vullen. Omdat er op die afdelingen vervolgens weer minder personeel is, kunnen er minder patiënten liggen en worden daar dus (tijdelijk) bedden gesloten.
Zo kunnen vrouwen voor een bevalling door een gebrek aan kinderartsen straks niet meer terecht in het Refaja Ziekenhuis in Stadskanaal en in Bethesda in Hoogeveen.
Ziekenhuizen zitten in hun maag met de hoge werkdruk die hun personeel ervaart als gevolg van het tekort aan collega's. Personeel draait regelmatig extra diensten. "We vragen enorm veel van onze medewerkers", aldus het UMC Groningen. "Dankzij hun extra inspanningen lukt het om nagenoeg alle zorg te blijven verlenen." Het UMCG heeft vier IC-bedden moeten sluiten. "Waar mogelijk worden taken soms anders verdeeld om de lasten te verlichten, maar dit levert in veel gevallen geen structurele oplossing voor de personeelstekorten."
De hoge werkdruk leidt ook tot hoog ziekteverzuim en tot het vertrek van vaste medewerkers. Dat maakt het probleem van de personeelstekorten nog groter.
Ziekenhuizen maken noodgedwongen vaker gebruik van verpleegkundigen die zich als zelfstandige laten inhuren. Dat biedt weliswaar oplossingen voor de korte termijn, maar op de lange termijn zien ziekenhuizen er weinig heil in.
"Het zorgt voor ongewenste doorbreking van de continuïteit op afdelingen en vergt extra inwerktijd en aanpassingsvermogen van onze eigen medewerkers", aldus het Antonius Ziekenhuis in Utrecht, waar de geboortezorg tijdelijk ingeperkt is als gevolg van tekorten. "Verder stijgen de kosten van de zorg door de inzet van detacheerders. En geeft het scheve ogen bij ons eigen personeel, vanwege de hogere salarissen die detacheringsbureaus bieden."
De universitaire ziekenhuizen hebben afgesproken dat ze geen zzp'ers inhuren. "Als ziekenhuis wil je zeker bij medewerkers die in de directe patiëntenzorg werkzaam zijn, bepalen wat de medewerker dient te doen en hoe de medewerker dit dient uit te voeren", zegt een woordvoerder namens de acht umc's.
Verpleegkundigen uit umc's laten de NOS echter weten dat ook universitaire ziekenhuizen wel degelijk zzp'ers inhuren. "Bij ons werken er nu een heel aantal", zegt een verpleegkundige. "Anders zouden we nog minder operaties kunnen doen."
Ziekenhuizen zetten massaal in op opleiden. "Opleiden is de toekomst", aldus het VUmc. "Voortdurend blijven opleiden, ook wanneer er in de toekomst weer voldoende medisch personeel is. Maar dat gaat nog wel even duren."
