Facebook heeft ‘War Room’ tegen nepnieuws, maar is het genoeg?
Op de deur is een velletje papier geplakt met de woorden 'War Room'. In de ruimte staan zestien bureaus met computers. Aan de muur hangen televisies, afgestemd op zenders als CNN, MSNBC en Fox News. Er werken zo'n twintig mensen die op jacht zijn naar nepnieuws en trollen.
"Het is de laatste verdedigingslinie", zegt Samidh Chakrabarti tegen The New York Times. Hij leidt bij Facebook het team dat in deze ruimte nieuws over verkiezingen in de gaten houdt. Het sociale netwerk wil hiermee laten zien dat het menens is.
Belangrijke test
In 2016 wordt Amerika compleet verrast: sociale media zijn gebruikt door Russische trollen om de presidentsverkiezingen tussen Donald Trump en Hillary Clinton te beïnvloeden. Volgende maand volgt voor diezelfde platforms een belangrijke test: de tussentijdse verkiezingen voor het Amerikaanse Congres.
Voor, tijdens en na de race om het Witte Huis lukt het Russische trollen om via nepaccounts tienduizenden berichten en advertenties te versturen over politiek gevoelige onderwerpen. Het doel is om het land verder te polariseren en Trump te helpen winnen.
Daar komt nog bij dat de platforms zich niet voldoende bewust zijn van deze vorm van misbruik. Het wordt pas laat ontdekt en hierdoor zien miljoenen Amerikanen de berichten en advertenties op hun telefoons en computerschermen. Of het uiteindelijk invloed heeft gehad op hun stemgedrag blijft onduidelijk.
Zo ziet de War Room van Facebook eruit:
Er volgen verschillende hoorzittingen waar de techbedrijven aan de tand worden gevoeld over hun aandeel in deze zaak. De politici zijn uiterst kritisch, en de bedrijven krijgen te horen dat ze een groot probleem hebben.
Dus nu staat Facebook - samen met onder meer Twitter - onder grote druk om herhaling te voorkomen.
Sneller schakelen
De 'War Room' van Facebook is daar een gevolg van. "In onze ogen is dit waarschijnlijk de grootste bedrijfsbrede heroriëntatie sinds we onze focus hebben verlegd van desktop naar telefoons", zegt Facebook-teamleider Chakrabarti.
De ruimte is niet alleen bedoeld voor de Amerikaanse midterms, ze monitoren er ook de verkiezingsstrijd in Brazilië, evenals andere verkiezingen die de komende tijd gaan spelen. Hoelang de afdeling - die is samengesteld uit mensen vanuit alle hoeken van het bedrijf - blijft bestaan, is onduidelijk.
Afgelopen woensdag stelde Facebook, in een pr-offensief, de ruimte open voor journalisten. The Guardian schrijft in een verslag dat het onduidelijk is hoe goed dit initiatief werkt. Zo bevatte de persbriefing nauwelijks nieuwe informatie over de bestrijding van desinformatie.
Of de socialemediaplatforms uiteindelijk echt beter zijn voorbereid dan in 2016, vinden experts lastig om te zeggen. "De platforms zijn beter voorbereid op aanvallen zoals die in 2016 plaats vonden", zegt hoogleraar Kathleen Hall Jamieson, die onlangs een boek schreef over de Russische inmenging. "Of ze ook goed zijn voorbereid op nieuwe aanvallen, dat valt te bezien."
Lee Foster, die voor beveiligingsbedrijf FireEye desinformatie onderzoekt, beaamt dat en voegt toe dat ze in ieder geval meer delen. De afgelopen maanden hebben Facebook en Twitter meerdere keren groepen nep-accounts verwijderd.
Al zegt dat niet alles. Want bij de inmenging in 2016 speelt de 'onbekende factor' een grote rol. Facebook en Twitter ontdekken pas tien maanden na de verkiezingen op welke schaal er dingen fout waren gegaan.
'Wel inmenging, kleinere schaal'
Een andere vraag die voorligt, is wat de Russen rond de tussentijdse verkiezingen van plan zijn. Dat ze actief zijn, daar lijkt weinig twijfel over in de VS. Gisteren nog werd een Russische vrouw aangeklaagd voor pogingen tot online inmenging in de tussentijdse verkiezingen. De veiligheidschef van de VS voegt daaraan toe dat hij ook bezorgd is over beïnvloedingscampagnes vanuit China en Iran.
Dit komt bovenop eerdere zaken. Microsoft signaleert in juli meerdere Russische hackaanvallen. Een is er gericht op een Republikeinse denktank die heeft gebroken met Trump en aanstuurt op meer sancties. Daarnaast zijn twee senatoren doelwit. En Facebook verwijdert, verspreid over meerdere momenten, honderden neppagina's en -accounts die in verband worden gebracht met Russische, Iraanse én Amerikaanse trollen.
Tegelijkertijd zeggen overheidsfunctionarissen tegen The Washington Post dat de campagnes op sociale media niet zo groot zijn als wat ze in 2016 zagen. Deskundigen zeiden eerder deze maand iets soortgelijks tegen The Daily Beast: er is wel activiteit, maar niet zoveel als rond deze tijd twee jaar geleden.
Verdeeldheid hebben we al. Dus het is niet zo logisch voor Rusland om daar nog meer energie in te steken.
"Het is lastig om te zeggen wat zich ontwikkelt", zegt Foster. "De activiteiten in 2016 leken vooral gericht te zijn op het zaaien van verdeeldheid. Dat hebben we al. Dus ik denk dat het niet zo logisch is voor Rusland om daar nog meer energie in te steken."
Foster benadrukt wel dat er nog tijd is om dingen te doen. "Tegelijkertijd is er wel steeds minder tijd om iets op te zetten wat kan zorgen voor een echte impact." Ook houdt de onderzoeker de mogelijkheid open dat Rusland er pas weer in 2020 vol voor gaat.
Een voormalige cybersecurity-functionaris van de Amerikaanse overheid zegt daarnaast tegen The Daily Beast dat het ook kan dat Rusland zijn krachten spaart voor andere verkiezingen, zoals die van het Europees Parlement volgend jaar.
