Saudiërs in het nauw door zaak-Khashoggi, maar de oliekraan blijft open

• Wim Kopinga

  redacteur Online

Het Westen, en met name de Verenigde Staten, pakt Saudi-Arabië nauwelijks aan na het verdwijnen van de Saudische journalist Jamal Khashoggi. Ook in Nederland duurde het even voor er gereageerd werd. Woensdag gaf minister Hoekstra pas aan dat hij toch niet naar Saudi-Arabië gaat voor een geplande reis. Waarom de westerse wereld zo mak en traag reageert? Olie, is een veelgehoord antwoord.

Want de invloed van Saudi-Arabië op de wereldwijde oliemarkt is bijzonder groot. Het land heeft al laten weten dat het bij eventuele sancties na de vermissing van Khashoggi terugslaat met zwaardere tegenacties. Een middel dat het land hierbij kan gebruiken is de oliekraan. Die zou dichtgedraaid kunnen worden, zodat we in het Westen in de problemen komen.

"Maar dat ze de kraan helemaal dichtdraaien lijkt me heel onwaarschijnlijk", zegt Jeroen van der Veer. De oud-topman van Shell werkte in het verleden veel samen met Saudi-Arabië. "Ze zouden hem eerder een beetje afknijpen, of voor een tussenweg gaan: alleen maar zeggen dat ze de kraan dichtdraaien. Dat dichtdraaien is namelijk niet meteen merkbaar, daar zit wat vertraging op." De dreiging is daardoor al voldoende om voor een mogelijk effect te zorgen.

Als Saudi-Arabië minder olie produceert, betekent dat niet meteen dat wij hier met een tekort komen te zitten. Het zou wel gevolgen kunnen hebben voor de olieprijs. "De afgelopen maanden is de olieprijs flink gestegen vanwege krappere markten door onder meer het wegvallen van productie uit Venezuela en de komende sancties tegen Iran", zegt energiedeskundige Lucia van Geuns van Haags Centrum voor Strategische Studies. Minder aanvoer uit Saudi-Arabië zou de prijs verder opdrijven.

Verkiezingen

Voor president Trump is het belangrijk om de olieprijs laag te houden, en dit conflict dus niet uit de hand te laten lopen. Begin november zijn er in de Verenigde Staten Congresverkiezingen. "Bij een hoge olieprijs moeten zijn kiezers meer betalen aan de pomp en daar zijn ze niet blij mee. De uitkomst van dit conflict kan mogelijk die verkiezingen beïnvloeden", zegt Van Geuns.

Daarom twitterde Trump in juni al dat hij aan Saudi-Arabië had gevraagd of ze hun olieproductie wilden verhogen. Volgens Trump ging het land daarmee akkoord, en ook Van Geuns ziet sindsdien een grotere productiviteit bij de Saudiërs.

Toch kan Saudi-Arabië niet zomaar aan de knoppen gaan draaien, alleen omdat het land dat wil. Want de macht die de Saudi's hebben is groot, maar de kans dat het de kraan opeens flink open- of dichtdraait is klein.

Het land is namelijk onderdeel van de OPEC (Organisatie van olie-exporterende landen) en zal over zo'n beslissing met de andere landen moeten overleggen. Ook wil het handelspartner Amerika niet in de weg zitten. Het land heeft zoiets in het verleden ook nog nooit gedaan, omdat er te veel belangen meespelen, zegt Van Geuns. "Net als de rest van de wereld heeft Saudi-Arabië baat bij een stabiele oliemarkt."

Ook Van der Veer denkt dat er nu niet veel zal gebeuren. "Want alle scenario's die dan volgen zijn verliessituaties. Voor zowel Amerika als Saudi-Arabië."