'De dag dat de muziek stierf': internationale artiesten boycotten Israël

• Eline de Zeeuw

  redacteur Buitenland

Veel buitenlandse artiesten schrappen hun geplande optreden in Israël uit hun agenda. Op het laatste moment trekken zij zich terug onder druk van een door Palestijnen geleide internationale boycotcampagne.

Voor het populaire Meteor Festival afgelopen weekend zegden ongeveer twintig buitenlandse acts af, onder wie headliner Lana del Rey. De zangeres schreef in een statement op Twitter een show in Israël 'uit te stellen' tot ze voor zowel Israëlisch als Palestijns publiek kan spelen.

"De dag dat de muziek stierf", kopte de Israëlische krant Haaretz dit weekend.

Tegelijkertijd verzetten tientallen Europese artiesten, onder wie Roger Waters van Pink Floyd, zich tegen de organisatie van het songfestival in Israël.

En niet alleen internationale pop- en rockartiesten blijven weg. Volgens Israëlische clubeigenaren zijn er ook steeds meer dj's die niet willen optreden in het land omdat het slecht zou zijn voor hun reputatie.

Het nachtleven van Tel Aviv stond tot voor kort bekend als een 'bubbel' waar geen ruimte was voor politieke discussie. Maar het moment dat die barst lijkt steeds dichterbij te komen.

De BDS-beweging, een afkorting voor Boycot, Desinvestering en Sancties, claimt zelf groot succes. De wereldwijde beweging roept op tot verzet tegen de bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem: met boycotacties en campagnes steunen ze het Palestijnse protest daartegen. BDS bestaat sinds 2005 en vergelijkt zichzelf met de Anti-Apartheidsbeweging in Zuid-Afrika.

De beweging werd door premier Netanyahu 'antisemitisch' genoemd. De Israëlische regering ziet BDS als een serieuze bedreiging voor het bestaan van het land. Begin dit jaar publiceerde Israël nog een 'zwarte lijst' van organisaties die in verband worden gebracht met de boycotcampagne. Leden van die organisaties komen het land niet meer in.

Lorde en Messi

Artiesten die aankondigden te zullen optreden in Israël kunnen erop rekenen dat ze op sociale media flink onder druk worden gezet. De BDS-beweging wil dat ze hun optredens afblazen.

Zo annuleerde de Nieuw-Zeelandse zangeres Lorde in december een concert in Tel Aviv. Twee Palestijnse Nieuw-Zeelanders, die gelinkt worden aan de BDS-beweging, riepen haar in een open brief op om weg te blijven, met succes dus.

"We geloven dat een economische, intellectuele en artistieke boycot een effectieve manier is om ons uit te spreken tegen de misdaden die de Israëlische regering begaat", schreven zij.

En het Argentijns voetbalelftal besloot in juni toch niet naar Israël te reizen voor een oefenwedstrijd, na protest dat gesteund werd door BDS. Sterspeler Lionel Messi en Javier Mascherano ontvingen bedreigingen en werden geprovoceerd. Zo kreeg Messi's vader foto's met dode Palestijnse kinderen toegestuurd en werd tijdens een trainingskamp geprotesteerd met besmeurde Argentijnse vlaggen.

Gaza en Trump

BDS zelf schrijft de 'overwinningen' van afgelopen tijd toe aan jonge mensen wereldwijd die sympathie zouden hebben voor de Palestijnen. "Maar wat vermoedelijk ook meespeelt, is dat Israël de afgelopen tijd veel in het nieuws is geweest", zegt correspondent Arlene Gelderblom. "Onder andere door het geweld in Gaza en de controversiële Joodse natiestaatwet, die onlangs is aangenomen door de Israëlische regering."

"Ook zou de goede band tussen premier Netanyahu en president Trump ervoor hebben gezorgd dat de BDS-beweging meer aanhangers heeft gekregen", vertelt ze. Net als de controversiële verplaatsing van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem.

Het zijn dan ook vooral Amerikanen en Britten die de muziekindustrie in Israël boycotten. De bijna twintig afzeggingen voor het Meteor Festival kwamen vooral van Britse en Amerikaanse artiesten.

Toch moet de invloed van BDS in perspectief worden gezien. "De invloed geldt vooral in het culturele en academische leven", zegt Arlene Gelderblom. "De economische impact van de protestbeweging is beperkt."

No pressure

Bovendien zijn er genoeg artiesten die niet toegeven aan de druk van de Palestijnse boycotbeweging. Zo reisden André Rieu, Lady Gaga, Radiohead en de Rolling Stones de afgelopen tijd wel gewoon naar Israël af voor een optreden.

Radiohead-zanger Thom Yorke sprak zich daar vorig jaar over uit: "Spelen in een land betekent niet dat je de regering van dat land steunt." Toch worden zelfs dit soort reacties, van artiesten die juist afstand willen nemen van de ophef, gepolitiseerd. Want na Radioheads statement prees de Israëlische minister van Openbare Veiligheid de band om het besluit.

Ook Honey Dijon, een transseksuele zwarte dj uit Chicago, diende critici van repliek. Ze zou afgelopen weekend komen draaien op het Meteor Festival.

"Als jij naar Amerika komt en protesteert tegen de moorden op zwarte trans vrouwen, dan kunnen we in discussie", schreef ze onder andere. "Ik draai voor mensen, niet voor overheden", besloot ze.

Hoewel er niet veel mensen waren die daar wat tegenin te brengen hadden, cancelde Honey Dijon haar Israël-optreden op het laatste moment tóch.

Festival

De Nederlandse festivalorganisatie DGTL organiseert eind september voor het tweede jaar op rij een editie in Tel Aviv. DGTL heeft geen last van druk vanuit de BDS-beweging en zegt "geen afzeggingen te hebben gekregen om die reden en dat ook niet te verwachten".