Turbulentie bij Ryanair: wat is er aan de hand bij de Ierse prijsvechter?

• Aida Brands

  redacteur Economie

Voor veel Ryanair-medewerkers is de maat vol. Door heel Europa wordt er momenteel gestaakt door het cabinepersoneel, dat betere arbeidsvoorwaarden en een hoger loon eist. De druk om het personeelsbeleid aan te passen wordt bij de Ierse prijsvechter flink opgevoerd.

Nu de economie aantrekt, willen medewerkers van Ryanair er ook op vooruit. Volgens de vakbonden kan de luchtvaartmaatschappij een paar hele grote stappen zetten als het gaat om het salaris. Uit een berekening van de FNV blijkt dat de loonkosten van Ryanair ongeveer de helft zijn van die van concurrent EasyJet - een maatschappij die ook bekendstaat als prijsvechter.

Toch is de hoogte van het loon niet het enige bezwaar van de werknemers. Het grootste probleem, volgens de vakbonden, is dat Ryanair het Ierse arbeidsrecht wil toepassen en niet de lokale arbeidswetgeving. "Door de Ierse regels toe te passen slaagt Ryanair erin de personeelskosten laag te houden", zegt FNV-bestuurder Asmae Hajjari. "Cabinepersoneel van Ryanair wordt alleen betaald voor de uren dat ze in de lucht zijn. Voor al het werk voor en na de vlucht, of de overuren door vertragingen, worden ze niet betaald."

Ryanair wil niet ingaan op vragen over de situatie, maar wijst in een algemene reactie op privileges voor het cabinepersoneel. Daaronder zouden onder meer lange weekenden vallen, evenals gratis opleidingen en doorbetaling bij ziekte. Ook zegt het bedrijf dat er in onder meer Italië en Duitsland onderhandeld wordt over een nieuwe cao.

Reizigers

Het ziet ernaar uit dat zo'n 100.000 passagiers de dupe worden van de stakingen van het cabinepersoneel. Toch lijkt het er niet op dat Ryanair het de passagiers makkelijk gaat maken een schadeclaim in te dienen. Zo roept de luchtvaartmaatschappij in een brief aan Nederlandse claimbureaus op om te stoppen met het indienen van claims namens passagiers.

En dat is niet zonder reden. De stakingen en personeelstekorten drukken ook de winst bij de prijsvechter. Zo nam de nettowinst met 20 procent af ten opzichte van vorig jaar ondanks dat de omzet steeg.

Vorig jaar moest de Ierse luchtvaartmaatschappij ook al vluchten schrappen. Er werden toen ongeveer 20.000 vluchten geannuleerd vanwege een tekort aan piloten.

Volgens Europese vakbonden was er toen meer aan de hand. Veel piloten zouden niet meer voor Ryanair willen vliegen vanwege een te laag loon en slechte arbeidsvoorwaarden. De piloten zouden daarom uitwijken naar de beter betalende concurrenten.

De acties van het personeel leiden in Dublin tot zorgen. "Het grootste probleem is dat Ryanair altijd alleen maar naar de kostenkant heeft gekeken", zegt Floris de Haan, luchtvaartexpert aan de Erasmus Universiteit. "Het heeft zijn personeel uitgemolken omdat dit paste in hun businessmodel om zo goedkoop mogelijke vliegtickets te verkopen."

Als Ryanair uiteindelijk besluit om de salarissen te verhogen dan is het de vraag of het bedrijf zijn concurrentiepositie kan behouden. De prijsverschillen met concurrenten als EasyJet of Transavia nemen dan af. Volgens De Haan zouden passagiers er dan voor kunnen kiezen iets meer te betalen voor meer service bij de concurrentie.

De geannuleerde vluchten en de slechte publiciteit kunnen Ryanair nu bovendien duur komen te staan. "Als mensen eenmaal het idee hebben dat vluchten bij Ryanair makkelijk geannuleerd kunnen worden dan denken ze wel twee keer na voordat ze een vliegticket boeken", zegt De Haan.

Wat nu?

Ryanair lijkt zich hiervan bewust en waarschuwt in de kwartaalcijfers meerdere malen voor slechtere resultaten in de toekomst. "Als de onnodige stakingen doorgaan dan kan het uiteindelijk invloed gaan hebben op ons vliegrooster van komende winter en kan het mogelijk leiden tot ontslagen", schrijft Ryanair. Op aanvullende vragen hierover van de NOS reageert de luchtvaartmaatschappij niet.

Toch verwacht luchtvaartexpert Floris de Haan niet dat de stakingen Ryainair in financiële problemen zullen brengen. "Het businessmodel van Ryanair is tot nu toe zeer succesvol geweest en het bedrijf heeft genoeg geld om dit soort tegenvallers op te vangen." De luchtvaartmaatschappij is nog altijd de grootste aanbieder van vluchten binnen Europa.