'Actieplan nodig voor populaire computertechnische studies'

Het Nederlandse bedrijfsleven maakt zich grote zorgen over het toenemend aantal universiteiten dat de groei van studenten Kunstmatige Intelligentie niet aankan. Vijf van de zes universiteiten die de bachelor aanbieden, hebben inmiddels een numerus fixus of overwegen dat.

Het bedrijfsleven kampt ondertussen met een gebrek aan technici op het gebied van kunstmatige intelligentie. Deze en aanverwante studies leveren volgens hen de vaardigheden van de banen van morgen.

Jonge onderzoekers komen ondertussen om in aanbiedingen voor goedbetaalde banen. We spraken er drie:

De studentenaantallen groeien harder dan de universiteiten aankunnen. Studenten die voor deze richting kiezen, zien het belang in van de technologiesleutel, zegt secretaris innovatiebeleid van VNO-NCW Thomas Grosfeld.

Van Albert Heijn tot kleine innovatieve start-ups en medische technologie: AI (artificial intelligence, kunstmatige intelligentie) wordt volgens hem belangrijk voor alle bedrijven in de toekomst.

Actieplan

Vanwege het tekort aan gekwalificeerde docenten en de stijgende onderwijsvraag roepen VNO-NCW en MKB Nederland op tot een nationaal actieplan. Het is volgens de belangenorganisaties nodig om te voorkomen dat Nederland economisch gezien verder achterop raakt.

Publiek-private samenwerking zou volgens de partijen een oplossing zijn, in combinatie met nog meer stageplaatsen, promotieplaatsen of het delen van apparatuur door bedrijven met universiteiten.

Volgens de werkgeversorganisatie is het daarnaast een taak van de overheid om de technische universiteiten in staat te stellen een aantrekkelijker werkplek te worden voor docenten. De komende maanden wil VNO-NCW toenadering zoeken tot universiteiten om tot gezamenlijke actie te komen.

Ook het ministerie van Economische Zaken laat weten hierover in gesprek te gaan met bedrijven en onderwijsinstellingen.

Samenwerking tussen het bedrijfsleven en technische universiteiten om studenten binnenboord te halen, is niet nieuw. Omdat het aantal studenten dat voor een studie aan een technische universiteit koos de afgelopen tien jaar is verdubbeld, sloot ondernemersorganisatie voor de technologische industrie FME in 2017 een pact tegen lotingen.

De organisatie, die bedrijven als chipmachinefabrikant ASML vertegenwoordigt, werkt sindsdien samen met de TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Twente en de Wageningen Universiteit.

De deuren van de universiteiten moeten voor deze studenten open blijven, zegt FME-directeur Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink. Zij noemt de studentenstop die universiteiten hanteren volstrekt onbegrijpelijk en stelt daarom auditoriums van haar bedrijven beschikbaar als lesruimte.

Ook is ze bereid hoogleraren aan te leveren. Volgens Dezentjé Hamming hebben universiteiten hier nog geen beroep op gedaan, maar zij hoopt dat daar verandering in komt. "Ik heb het aanbod gedaan. Dus kom maar op."

Voelt wrang

De Vereniging van Universiteiten (VSNU) vindt het logisch dat universiteiten bij capaciteitsproblemen een numerus fixus instellen. Hiermee kan een instelling naar eigen zeggen de kwaliteit van het onderwijs garanderen. Bij toenemende belangstelling kunnen universiteiten niet zomaar uitbreiden in faciliteiten en personeel.

Volgens woordvoerder Bart Pierik voelt het wel wrang om de toegang tot een opleiding die in trek is, te beperken. Hij verzekert dat universiteiten dit dan ook met frisse tegenzin doen. "Zeker bij kunstmatige intelligentie: de toepassingen hiermee zijn schier eindeloos."

Specifieke kennis

Naast kunstmatige intelligentie is er ook bij technische universitaire studies als informatica, computer science en applied mathematics een sterke toename van het aantal aanmeldingen.

Maar in tegenstelling tot AI hebben de meeste van deze studies nog geen numerus fixus. Dat heeft te maken met de specifieke kennis die nodig is om kunstmatige intelligentie te doceren. Volgens Pierik "trek je daar niet zomaar een blik van open".

Om het capaciteitsprobleem op te lossen, heeft de VSNU al zich vaker tot de politiek gewend. "Wij hebben aangegeven meer budget te willen voor het onderwijs. Het budget is de afgelopen vijftien jaar per student met een kwart afgenomen."

Als dat verandert zou het volgens Pierik makkelijker worden om opleidingen te financieren waar groei in zit.