'Staat vecht alles aan in hoger beroep klimaatzaak'

In Den Haag begint vandaag het hoger beroep in de klimaat-rechtszaak van de actiegroep Urgenda. De rechter bepaalde drie jaar geleden in deze zaak dat de Staat de CO2-uitstoot met 25 procent moet verlagen, ten opzichte van 1990.

De uitspraak leidde tot flink wat discussie. Er was veel lof, maar ook kritiek. De rechter zou met de uitspraak te veel op de stoel van de overheid zijn gaan zitten. Daarom ging het Rijk in hoger beroep. Tegelijk beloofde het kabinet het vonnis wel te zullen uitvoeren.

Volgens Marjan Minnesma van Urgenda blijkt uit de ingediende stukken voor het hoger beroep dat de overheid veel meer belangen heeft dan alleen de inmenging van de rechter op kabinetsbeleid. "In de politiek werd gezegd toen wij wonnen: we gaan alleen maar in hoger beroep, omdat we vinden dat dit niet aan de rechter is, het zogenaamde trias-politica-argument. Maar als je nu kijkt wat ze aan het doen zijn, dan vechten ze alles aan. Het is dus helemaal niet alleen maar dat stukje. Ze willen niet 25 procent halen in 2020, ze willen van alles niet en ze schrijven alles aan. Het is een heel brede zaak geworden."

Wiebes volhardt

Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat blijft erbij dat het wel alleen om het principe gaat. Hij wijst erop dat het besluit om in hoger beroep te gaan is genomen door het vorige kabinet en dat het niet om de duurzame ambities gaat.

"Wij vinden ook dat duurzame energie omhoog moet en de CO2-uitstoot naar beneden. Dus hier gaat het echt om iets anders. Het gaat over de manier waarop de rechter heeft geïntervenieerd in iets wat aan de democratie is. Eigenlijk is de democratie buitenspel gezet."

CO2-uitstoot niet gedaald

Minnesma zegt verder dat de CO2-uitstoot sinds 2015 toen Urgenda de rechtszaak won, niet is gedaald. "Eigenlijk is al sinds 1990 de uitstoot niet veranderd. Maar je had verwacht: na 2015 gaan we heel snel minderen, maar als je kijkt naar de uitstoot van CO2: die is ongewijzigd, die is nog steeds even hoog."

Uit cijfers van het RIVM eerder deze maand, blijkt dat de uitstoot van alle broeikasgassen samen 13 procent is gedaald ten opzichte van 1990. Maar bij die daling gaat het eigenlijk alleen om andere broeikasgassen dan CO2.

De opgave om in 2020 op 25 procent reductie te zitten, is dus nog steeds groot. Minnesma is dan ook onaangenaam verrast door het recente kabinetsbesluit om pas in 2025 kolencentrales te gaan sluiten. "Ik snap niet wat er nu gebeurt. Want als je 25 procent reductie wil halen in 2020 en we zitten nu op 13, dan moeten we dus nog twee keer zoveel doen, en dan zet je een heel grote stap als je kolencentrales sluit."

Mocht Urgenda ook in hoger beroep winnen, dan wacht het kabinet volgens Minnesma een enorme opgave. Ze denkt niet dat het onmogelijk is om op een andere manier alsnog die 25 procent te halen. Maar dan "moet er wel een vijfdubbele turbo op".

Je zou dan, zegt ze, apparaten die veel uitstoten moeten verbieden, de 130 kilometer per uur op snelwegen terug moeten draaien, nog sneller van het aardgas af gaan en versneld met elektrische auto's moeten beginnen. De burger gaat er dan veel meer van merken dan bij het sluiten van kolencentrales.

Minnesma: "Wij willen gevaarlijke klimaatverandering voorkomen. Dan moet je eigenlijk in 2030 op nul uitstoot zitten. Onze rechtszaak wordt in veel andere landen opgevolgd. Maar je wilt eigenlijk snel actie: versneld stoppen met kolencentrales, met gas en olie, en overstappen op zon en wind. Zo'n rechtszaak helpt, maar het is ons niet te doen om winnen of verliezen, maar om een leefbare wereld voor de volgende generatie."