Bosnië klaar voor 'sultan' Erdogan, maar niet iedereen wil dat hij komt

• Mitra Nazar en Gulsah Ercetin

  redactie Buitenland

"Sarajevo is een provincie van Turkije, zo voel ik de stad," zegt de Turkse studente Rabia Karahan. Ze studeert aan de Turkse universiteit in Sarajevo en woont al zes jaar in de Bosnische hoofdstad. Het kostte haar weinig moeite om te wennen aan het Bosnische leven omdat het land in haar ogen zo veel op Turkije lijkt. "Ik voel me hier thuis."

Sarajevo's toeristische stadscentrum Bascarcija heeft de bijnaam klein-Istanbul. Moskeeën, Turkse koffiehuizen en waterpijpen laten zien wat de Ottomanen in Bosnië hebben achtergelaten. En dit weekend is het ook het hedendaagse Turkije aanwezig in het straatbeeld, want morgen spreekt president Erdogan Turken toe op een evenement van een lobbyorganisatie van zijn AK-partij, de Unie van Europese Turkse Democraten.

De Turkse vlag wappert op veel plekken en op het centrale plein in Sarajevo hangt een spandoek met de tekst 'welkom sultan'. Naar verwachting komen duizenden Turken uit heel Europa naar de Bosnische hoofdstad. De hotels zitten vol. Sommige eigenaren verhuren zelfs kamers zonder ramen, om aan de enorme vraag te kunnen voldoen. De meeste Turken komen met bussen uit Duitsland en Oostenrijk, maar ook Nederlanders worden verwacht.

Erdogan spreekt in de Olympische sporthal Zetra, waar zo'n 12.000 mensen in kunnen. Het is tegelijkertijd de aftrap voor zijn verkiezingscampagne. De Turkse kiezers mogen 24 juni naar de stembus, zowel voor de parlementsverkiezingen als de presidentsverkiezingen.

Europa is belangrijk voor Erdogan. Bijna drie miljoen Europese Turken kunnen hun stem uitbrengen. Ook in Nederland wonen 250.000 stemgerechtigde Turken.

Turkse invloed in Bosnië

De Turkse studente Rabia is blij met de komst van de Turkse president. "Wij zien Bosniërs als onze broeders," zegt ze. "Alija Izetbegovic, de eerste president van onafhankelijk Bosnië, zei op zijn sterfbed: "ik laat mijn land over aan Erdogan". Dat is echt zo mooi." Ze ziet Turkije als de hoeder van de vele moslims in het land.

Dat is precies hoe Turkije zich wil profileren in deze regio, zegt politiek analist Adnan Huskic. De AK-partij van Erdogan speelt volgens hem goed in op de culturele en etnische overeenkomsten met Bosnië. "Het Ottomaanse Rijk heeft de islam naar Bosnië gebracht. Turkije was er ook voor Bosnische moslims tijdens de oorlog in de jaren 90. Die invloed is alleen maar versterkt sinds Erdogan in Turkije aan de macht is," zegt hij.

Op straat in het oude deel van de stad klinken positieve geluiden over het bezoek. Een gepensioneerde Bosniër kijkt ernaar uit om Erdogan te verwelkomen. "Een groot staatsman komt naar Bosnië. We moeten blij zijn dat we blijkbaar sterk genoeg zijn als land om zo'n grote staatsman te ontvangen."

Europa

Analist Huskic legt uit waarom Erdogan zijn eerste verkiezingsbijeenkomst in Europa juist in Sarajevo houdt. "Meerdere landen in West-Europa hebben duidelijk gemaakt dat Erdogan niet welkom is om daar campagne te voeren. Dit is dan de dichtstbijzijnde optie. Hier krijgt hij wel steun van een deel van de regering." Er zijn van oudsher sterke banden tussen de regerende Bosnische moslimpartij SDA en de Turkse AK-partij van Erdogan.

De 24-jarige Rabia heeft daar wel een verklaring voor. Volgens haar wordt Europa nerveus van Turkije. "Wanneer Turkije sterk is, dan is Europa niet blij. Dat was ook zo tijdens het Ottomaanse Rijk. Wanneer wij sterk zijn is Europa onze vijand. Dat liet Nederland ook zien toen ze onze minister weigerden".

Eerder dit jaar zei premier Rutte dat hij het onwenselijk vindt als Turkse politici in Nederland campagne gaan voeren. Hij denkt dat de campagnes van de kabinetsleden en leden van de AK-partij van president Erdogan kunnen leiden tot verstoring van de openbare orde in Nederland, net als vorig jaar maart toen het uitliep op rellen. Ook in Duitsland en Oostenrijk is hij niet welkom om campagne te voeren.

Lang niet alle Bosniërs zijn blij met Erdogan's komst. Sommigen zien dit als Turkse inmenging in de Bosnische politiek en vrezen voor de fragiele vrede in het land, waar drie etnische groepen - Bosnische moslims, Kroaten en Serviërs- nog altijd moeizaam met elkaar samenleven. Helemaal nu dit jaar in Bosnië ook verkiezingen zijn.

"Wij willen in vrede leven. Zijn bezoek draagt hier niet aan bij," zegt Sasha, één van de oprichters van een Facebookgroep Inwoners van Sarajevo tegen de bijeenkomst van Erdogan. "Ze willen mensen weer in etnische hokjes stoppen en angst voor de ander creëren." Vanwege die etnische spanningen, is Bosnië juist niet de plek waar je dit soort bijeenkomsten moet houden, vinden de tegenstanders.

Europese koers

De tegenstanders vinden de invloeden van buitenaf op de Balkan, ook die van andere grootmachten als Rusland en China, gevaarlijk. "Als je 25 jaar geleden een bloedige oorlog hebt gehad en er komt iemand die zegt: ik steun je economisch, strategisch en ik zal je beschermen als het weer misgaat. Dan is het logisch dat mensen daarvoor vallen."

Erdogans bezoek wordt ook gezien als een sneer naar andere landen in Europa, waar hij niet welkom is en dat heeft invloed op de Europese koers van Bosnië, dat graag lid wil worden van de Europese Unie, aldus Sasha. "Erdogan gaat waarschijnlijk zeggen dat Turken niet welkom zijn in Oostenrijk, Nederland of Duitsland, maar wel in Bosnië. De boodschap wordt dan dat Europa niet goed is. Maar wat wij willen is bij Europa horen, liever vandaag dan morgen."