'De natuur is hard en dieren gaan dood'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Het is eigenlijk elk jaar weer dezelfde discussie tussen de dierenliefhebber en de ecoloog als het gaat over de dieren in de Oostvaardersplassen. De dierenliefhebber wil dat de zogeheten 'grote grazers' niet worden afgeschoten en dat ze worden bijgevoerd, de ecoloog wil dat de natuur zijn werk doet.

Nu heeft de provincie Flevoland door de maatschappelijke onrust besloten om de beesten bij te voeren, iets wat wordt afgeraden door Staatsbosbeheer. Niemand vindt het een goed idee maar het gebeurt toch, door de druk van actievoerende dierenliefhebbers.

Dat de beesten in de Oostvaardersplassen nu worden bijgevoerd, is een tijdelijke oplossing, zegt een woordvoerder van provincie Flevoland. "We hebben hier nu voor gekozen vanwege de maatschappelijke onrust en het extreme weer. Eigenlijk is bijvoeren wettelijk verboden. Mensen gingen zelf de grazers bijvoeren en dat is echt niet gezond, dat moet echt ophouden."

Het was absoluut geen ecologische beslissing, zegt een woordvoerder van het Staatsbosbeheer. "De provincie weet welke nadelige effecten dit bijvoeren kan hebben, dat hebben we ze verteld. Maar ze namen dit besluit door de maatschappelijke druk. Er werden boswachters bedreigd, ik heb de discussie nog nooit zo ver zien gaan."

Ook op sociale media wordt de discussie gevoerd. Op Facebook is een oproep tot een demonstratie tegen het 'vreselijke dierenleed in de Oostvaardersplassen' inmiddels duizenden keren gedeeld. De demonstratie vindt op 4 maart plaats in Lelystad. "Zodra de winter valt, is er een voedseltekort en sterven de dieren massaal een pijnlijke en langzame dood. Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor dit immense dierenleed en weigert dit pertinent op een humane wijze op te lossen", is te lezen op de Facebookpagina voor het evenement.

Onder de oproep voor de demonstratie wordt enthousiast gereageerd. Het overgrote deel van mensen dat reageert is het eens met de initiatiefnemers. "Vreselijk, dit is dieronvriendelijk. Stop die dierenbeulen maar in een hok zonder eten en drinken", zegt iemand in een reactie. "Het zijn barbaren die deze dieren mishandelen en heb er geen goed woord voor over! Ik word er kotsmisselijk van!", zegt een ander.

Het is een kwestie van menselijke acceptatie, zegt de woordvoerder van Staatsbosbeheer. "Alle deskundigen, ethici en ecologen zeggen dat deze manier het beste is, maar de mensen zien natuurlijk de grazers staan en vinden dat zielig. Ik begrijp de zorgen. Maar het beleid is vastgesteld. Dit is het beste."

Ecoloog Alwin Hardenbol is het eens met Staatsbosbeheer. "Er is nu wel genoeg informatie te vinden online over het feit dat bijvoeren niet helpt, dat dood door ondervoeding een natuurlijk iets is (ook in gebieden zonder omheining) en dat grenzen verleggen alleen maar een grotere populatie zou betekenen waar je uiteindelijk weer hetzelfde probleem krijgt", vertelt Hardenbol.

"Je moet geen menselijke maatschappij-ethiek toepassen in de natuur. De natuur is hard en dieren gaan dood", gaat hij verder. Mensen moeten op een andere manier gaan nadenken over deze kwestie, zegt hij. "Het eerste gevoel is: wat zielig. We vergelijken het met onze huisdieren en daar zorgen we ook voor als ze ziek zijn."

Het zou helpen als mensen zich meer gaan verdiepen in de kwestie, zegt Hardenbol. "De dierenliefhebbers moet beter ingelicht worden. Deze mensen gebruiken vaak argumenten die heel snel te weerleggen zijn. Als ze meer weten van dit onderwerp, is de discussie misschien ook niet meer elk jaar nodig."

Een andere oplossing volgens Hardenbol zou het toevoegen van predatoren zijn - roofdieren. "Als je bijvoorbeeld een roedel wolven in de Oostervaardersplassen zet, dan doden die wolven de grote grazers en hoeven ze niet afgeschoten te worden. Dan laat je de natuur zijn werk doen en neem je dat stukje menselijk handelen weg waarover geklaagd wordt."

Maar zomaar een roedel wolven in een nieuw leefgebied neerzetten is lastiger dan gedacht, zegt ook Staatsbosbeheer. "We zijn geen voorstander van uitzetten. We willen geen dieren herintroduceren. Het is beter dat een dier een leefgebied zelf uitzoekt en geschikt vindt om te leven."

Alle mogelijke oplossingen hebben hun nadelen, daarom leeft de discussie nog steeds voort, zegt ecoloog Hardenbol. Als de omheining rond het gebied wordt weggehaald, zullen er meer botsingen tussen auto's en dieren plaatsvinden. Als je gaat castreren, laat je de natuur niet zijn werk doen. Als je de Oostvaardersplassen gaat uitbreiden en vastmaken aan andere natuurgebieden zal er uiteindelijk ook weer een te grote populatie van dieren komen. Een moeilijke kwestie, en inderdaad voer voor discussie.

In 2010 deed een commissie onderzoek naar het best mogelijke beleid. Deskundigen werden geraadpleegd en bijna al hun aanbevelingen werden opgevolgd, vertelt de woordvoerder van Staatsbosbeheer. Toen werd een vroeg reactief beheer ingesteld (het afschieten van dieren waarvan wordt verwacht dat ze de winter niet gaan overleven), werden meer beschuttingsmogelijkheden om te schuilen gemaakt en meer schuilmogelijkheden bij de randen van het natuurgebied verzorgd.

Nieuw beleid

Nu is er weer een nieuwe externe commissie ingesteld door de provincie Flevoland, die het natuurgebied sinds anderhalf jaar in beheer heeft. "De commissie is nu actief bezig om deskundigen te raadplegen om bouwstenen voor een nieuw beleid te bedenken."

De hierboven genoemde en elk jaar terugkerende maatschappelijke discussie was een van de aanleidingen voor de commissie, legt de woordvoerder uit. "We willen politiek zo breed mogelijk iedereen tegemoet komen. Dat er geen discussie meer nodig is." Begin april wordt het rapport openbaar gemaakt en zal de politieke besluitvorming beginnen. Een nieuw beleid wordt aan het einde van de zomer verwacht.