Regeringspartijen houden vol: geen referendum over afschaffen referendum

Het raadgevend referendum wordt afgeschaft en daar wordt geen referendum over gehouden. Regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie houden vast aan dit plan uit het regeerakkoord, dat wordt uitgevoerd door minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.

Als historisch voorvechter van referenda en directe democratie ligt D66 het meest onder vuur van de oppositiepartijen. Die zeggen dat het referendum veel te gehaast en onzorgvuldig wordt afgeschaft, zonder dat er een alternatief is.

D66-Kamerlid Jetten zegt dat vooral de andere drie partijen het heel graag wilden. "Wij hebben niet voorop gelopen." Het Kamerdebat werd vorige week na een hoop rumoer en discussie gestaakt, omdat de oppositiepartijen extra juridisch advies wilden van de Raad van State.

Terugwerkende kracht

Dat extra advies kwam vandaag. De Raad oordeelde opnieuw dat het kabinet op "juridisch effectieve" wijze in de intrekkingswet heeft opgenomen dat over die intrekkingswet zelf geen referendum meer kan worden gehouden.

De wetgever kan eerdere wetten intrekken of met terugwerkende kracht geldig laten zijn, oordeelt de Raad. Zo werkt de Nederlandse democratie, anders zouden altijd wetten uit het verleden belangrijker zijn dan wat de Tweede en Eerste Kamer nu vinden, is de redenering.

Of het niet houden van een referendum ook politiek of maatschappelijk wenselijk is, daar wil de Raad niet over oordelen. "Dat is een politieke vraag", zegt vicepresident Donner.

Geen genoegen

De oppositiepartijen nemen daar geen genoegen mee. Ze hebben verschillende voorstellen ingediend om de intrekkingswet toch referendabel te maken. Behalve over de wet zelf, wordt donderdag ook over deze voorstellen gestemd.

Dat is toch nog een beetje spannend, omdat de regeringspartijen bij elkaar maar één zetel meer hebben dan de oppositiepartijen. Ook in de Eerste Kamer is er maar één zetel verschil, daar wordt de wet over een paar weken behandeld.

Opvallend is dat de SGP, tegenstander van referenda, de tegenvoorstellen steunt. De partij vindt principieel dat het met terugwerkende kracht een referendum onmogelijk maken juridisch niet deugt. "Juridisch effectief wil nog niet zeggen juridisch netjes", zegt Kamerlid Bisschop.

Motie van wantrouwen

Forum voor Democratieleider Baudet vindt het zo onverantwoord wat minister Ollongren doet, dat hij een motie van wantrouwen tegen haar indiende. Hij haalde daar ook andere onderwerpen bij, zoals de manier waarop Ollongren nepnieuws wil aanpakken en haar uitspraken over Forum voor Democratie.

Baudet noemde Ollongren een "sluipmoordenaar van de democratie", maar die uitspraak trok hij op verzoek van Kamervoorzitter Arib weer in.

Die motie kreeg geen steun van een meerderheid. 23 Kamerleden stemden voor, 93 stemden tegen. Naast Forum voor Democratie en de PVV stemde ook Partij voor de Dieren voor de motie van wantrouwen. 50Plus heeft ook veel moeite met de wet van Ollongren, maar wilde het vertrouwen in de minister niet opzeggen.