43 Kamerleden stemmen voor motie van wantrouwen tegen premier Rutte

Een motie van wantrouwen van PVV-leider Wilders tegen premier Rutte heeft de steun gekregen van de PVV, de SP, de Partij voor de Dieren, 50Plus, Denk en Forum voor Democratie.

Wilders diende de motie in na afloop van een debat over het aftreden van minister van Buitenlandse Zaken Zijlstra. De Kamerleden stemden hoofdelijk. Voor de motie stemden 43 Kamerleden, 101 Kamerleden stemden tegen.

Wilders zegt dat premier Rutte tegen artikel 68 van de Grondwet heeft gehandeld door niet de Tweede Kamer te informeren toen hij op 29 januari wist dat Zijlstra had gelogen over zijn aanwezigheid bij een gesprek met de Russische president Poetin in 2006. "Dat kan alleen tot consequentie hebben dat het vertrouwen in hem wordt opgezegd."

De PvdA wilde voor de stemming overleg. Na afloop zei PvdA-leider Asscher in een stemverklaring dat zijn fractie tegen zou stemmen. Hij merkte op dat dat nog herzien kan worden, als blijkt dat Rutte toch onwaarheden heeft gesproken. "Het is een pijnlijke dag", aldus Asscher.

Ook SP-leider Marijnissen gaf een stemverklaring. Ze neemt het de premier kwalijk dat hij het liegen van Zijlstra alleen een zonde heeft genoemd. "Liegen is altijd een doodzonde", zei ze.

Rutte gaf eerder in de Tweede Kamer toe dat hij een politieke inschattingsfout heeft gemaakt toen minister Zijlstra hem vertelde dat hij niet bij een gesprek met president Poetin was geweest. "Ik heb de afweging gemaakt dat hij met een goede uitleg door kon gaan als minister, dat dit politiek zou landen."

Rutte verwijt zichzelf vooral dat hij de ernst van de zaak heeft onderschat toen Zijlstra hem twee weken geleden informeerde over het aanstaande artikel in de Volkskrant. "Ik heb tegen hem gezegd: het is je geraden dat je ermee naar buiten komt." Rutte dacht dat Zijlstra dat zelf wel kon doen door middel van een interview. "Ik vond zijn leugen een zonde, maar geen doodzonde."

Dat het daarna nog twee weken duurde voordat het interview gepubliceerd werd, komt volgens hem omdat Zijlstra agendaproblemen had; hij was in het buitenland, en hij was een aantal dagen flink ziek. "Van bewust vertragen was geen sprake, maar het was beter geweest als het sneller was gebeurd", zei de premier. "Zijlstra beloofde om dit te gaan doen, en hij heeft het ook gedaan."

Onverkropbaar

De linkse oppositieleiders Klaver, Asscher en Marijnissen konden niet geloven dat Rutte de kwestie zo heeft onderschat. Ze denken dat hij het met anderen besproken moet hebben, omdat het zo duidelijk was dat het publicitaire risico erg groot was en de zaak explosief was. De premier zei in het debat dat hij dat niet meer weet, maar dat hij "een naïeve inschatting" heeft gemaakt.

PVV-leider Wilders sneerde dat niet in de grondwet staat dat de Volkskrant de Kamer moet informeren. Hij sprak van een zaak van internationaal belang waar de Kamer van had moeten weten. "Voor hetzelfde geld was Zijlstra morgen naar Rusland afgereisd."

Leiderschap

FvD-leider Baudet verweet Rutte gebrek aan leiderschap. "Hoe kan het dat de premier minister Zijlstra wilde handhaven als minister van Buitenlandse Zaken?".

VVD-leider Dijkhoff verdedigde in het debat de premier. Hij zei dat Rutte gezwegen heeft om Zijlstra zelf de mogelijkheid te geven om in een interview met de waarheid naar buiten te komen. "Dat is onder druk van journalisten gebeurd", wierp PvdA-leider Asscher hem vervolgens tegen.

Doortastend

SP-leider Marijnissen wilde weten of Rutte als politiek leider van de VVD niet op de een of andere manier wist of had kunnen weten van de onwaarheid van het verhaal van Zijlstra, dat hij een aantal keer op VVD-partijbijeenkomsten heeft verteld.

Partij voor de Dieren-Kamerlid Ouwehand benadrukte dat haar partij het gevoel heeft dat Zijlstra de leugen alleen heeft bekend onder druk van de Volkskrant. Ook vraagt ze zich af of Rutte wel een goede integere leider is. Ze noemde hem "een zeer bedreven doofpotmanager".

Enorme klap

De oppositiepartijen wilden ook weten wat de leugen betekent voor de geloofwaardigheid van Nederland. "Internationaal heeft de reputatie van ons land een enorme klap gekregen", zei Denk-leider Kuzu.

De Tweede Kamer debatteerde met Rutte na het opstappen van de minister van Buitenlandse Zaken Zijlstra. Hij maakte zijn aftreden bekend in een verklaring voorafgaand aan het debat in de Tweede Kamer.

Zijlstra loog in het verleden meermaals over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst in een buitenhuis van Poetin. De Russische president zou daarbij gesproken hebben over zijn wens tot uitbreiding van het Russisch grondgebied met Oekraïne, de Baltische Staten en mogelijk ook Kazachstan.