Kersttoespraak van de koning: tikje somber, maar wel eigentijds
Een tikje somber was de kersttoespraak van de koning dit jaar, zegt NOS-verslaggever koninklijk huis Kysia Hekster. In verschillende bewoordingen zegt hij dat hij het gemeenschapsgevoel steeds verder ziet slinken.
Zo zei de koning dat we elkaar steeds minder tegenkomen op plekken waar we dat vroeger vanzelfsprekend deden: scholen, kerken, kantoren. "In plaats daarvan trekken we ons meer terug achter digitale deuren die gesloten blijven, uit angst voor het onbekende."
De koning wijst ook op de gevaren van nepnieuws. "Hij zegt: het is vaak lastig feiten en verzinsels van elkaar te onderscheiden en in die digitale wereld lijken nuance en inlevingsvermogen vaak ver te zoeken. Twitter maakt het debat bitter", noteerde Hekster ook nog.
Een wat sombere analyse is het. "Maar uiteindelijk zegt hij ook: je kunt er wel zelf iets aan doen door buiten je eigen omgeving te kijken. Ga op zoek naar de ander, laat je nieuwsgierigheid spreken, en dan kunnen we de wereld misschien verbeteren. Hij pleit voor die kernboodschap: dus niet zoeken naar een breder ik maar naar een groter wij, eigenlijk een klassiek pleidooi voor gemeenschapszin, logisch ook met de Kerst."
Verslaggever Karin Alberts volgde de toespraak voor het NOS Radio 1 Journaal. Ook zij noemt de koning "een beetje somber van toon". Met zijn kernboodschap over het 'grotere wij' wil hij ook zijn eigen rol als verbinder benadrukken, zegt Alberts. "Dat is de afgelopen jaren een terugkerend thema in de kersttoespraak."
In het betoog vanuit Villa Eikenhorst vielen ook de namen van Hans van Manen en Aletta Jacobs. "Hans van Manen was een groot balletdanser en een groot choreograaf, en daarnaast een vriend van de familie. Het is dus ook echt wel een beetje een eerbetoon aan Hans van Manen. Hij citeert hem ook: voor de mensheid is nieuwsgierigheid buitengewoon belangrijk. Dus dat is eigenlijk weer onderdeel van dat pleidooi voor meer openheid en onbevangenheid waarmee we in de samenleving moeten staan."
Bij Aletta Jacobs doet hij hetzelfde, zegt Alberts. "De feministe die er mede voor heeft gezorgd dat het vrouwenkiesrecht er 98 jaar geleden kwam. Hij citeert haar ook: alleen door overreding hebben we voetje voor voetje terrein gewonnen, zei Jacobs, totdat uiteindelijk de angst voor het nieuwe zich heeft moeten overgeven. Dus weer zo'n pleidooi voor: wees niet angstig voor wat anders is, wat vreemd is, maar omarm het. Want zo kom je verder."
Wat verder opviel was het persoonlijke begin van de kerstboodschap. "Hij begint zijn dankbaarheid uit te spreken dat hij 50 is geworden in goede gezondheid, en hij heeft het vervolgens ook over de momenten van verdriet en gemis en zegt: want die waren er voor mijn vrouw en mij zeker ook."
Dat kun je echt wel opvatten als een verwijzing naar de vader van de koningin, zegt Alberts. "En dat woord gemis, daarmee wordt ook gerefereerd aan zijn broer Friso en zijn vader Claus."
En dan was er nog de opmerking: even niets anders aan het hoofd dan Stille Nacht of de Top 2000. "Dat klinkt eigenlijk best wel eigentijds, maar het valt me dan wel weer op dat hij dat met net zo'n ernstig en geconcentreerd gezicht uitspreekt als wanneer hij het bijvoorbeeld over de ramp op Sint-Maarten, Saba en Sint Eustatius heeft. Je zou kunnen zeggen dat je wat meer zou kunnen spelen met je tekst, maar dat is misschien ook wel wat veel gevraagd voor zo'n eenjaarlijks optreden."
