Voor Iran was de in Den Haag doodgeschoten Nissi een terrorist

Ahmad Mola Nissi, de Iraans-Nederlandse activist die gisteren in Den Haag werd doodgeschoten, was in de ogen van Iran een terrorist. Nissi leidde de Arab Struggle Movement for the Liberation of Al-Ahwaz (ASMLA). Die onafhankelijkheidsbeweging wordt door Iran beschouwd als een terroristische organisatie.

Nissi vluchtte in 2006 uit Iran en kwam via Syrië in Nederland terecht, waar hij met zijn gezin in Den Haag kwam wonen.

Moord

Hoewel Iran een verleden heeft met het ombrengen van dissidenten buiten Iran, is er geen bewijs dat de Iraanse geheime dienst achter de moord op Nissi zit. De achterneef van Nissi wijst in De Volkskrant wel met een beschuldigende vinger naar Iran.

"Overigens kan je je afvragen wat het motief van de Iraniërs zou zijn om nu iemand om te brengen, van wie ze al jaren van wisten dat hij in Den Haag woonde," zegt Thomas Erdbrink, correspondent in Iran.

Hij wijst op de oplopende spanningen tussen Iran aan de ene kant en Saudi Arabië, Amerika en Israël aan de andere kant. "Er zijn steeds betere banden tussen Iran en Europa. In de schimmige wereld van veiligheidsdiensten zou het ook kunnen dat juist een ander land zoiets doet om Iran zwart te maken."

Khuzestan

Khoezistan, een provincie die bijna vijf miljoen inwoners telt, ligt in het westen van Iran. In de regio wonen veel Arabieren. Zij vormen een grote minderheid in het overwegend sjiitische Iran.

Een deel van de Arabieren, die de regio zelf Ahwaz noemen, voelt zich onderdrukt door de Iraanse regering. Ze hebben hun eigen scholen en hun eigen moskeeën, maar voelen zich financieel flink tekortgedaan.

Khoezistan is namelijk de belangrijkste olieprovincie van Iran, maar het ziet te weinig van die inkomsten terug. Die worden volgens de inwoners nauwelijks gedeeld met de provincie.

Er zijn meerdere groepen die onafhankelijkheid van de regio eisen. Daar zitten ook extremisten bij. Zij pleegden de afgelopen twintig jaar veel aanslagen in de regio, waaronder een reeks bomaanslagen op winkelcentra in 2005 en 2006. Daarbij kwamen 28 mensen om, voornamelijk burgers.

Volgens Iran is de ASMLA verantwoordelijk voor die aanslagen. In 2011 werd Ahmad Mola Nissi op de staatszender Press TV genoemd als een van de schuldigen voor de tientallen burgerdoden.

Iran beschouwt veel van de afscheidingsbewegingen als terroristisch. Op terrorisme staat in het land de doodstraf. Ook treedt Iran hard op tegen protesten in Khoezistan, in 2011 werden er meer dan tien demonstranten gedood tijdens onafhankelijkheidsprotesten. Veel leden zijn naar Europa gevlucht, waar de meeste bewegingen niet geregistreerd staan als terreurorganisaties.

Saudi-Arabië

Hoewel de onafhankelijkheidswens van Khoezistan al bijna honderd jaar bestaat, lopen de spanningen de laatste jaren op. Veel van de separatistenbewegingen zijn gevestigd in de grensgebieden en Iran vermoedt dat het soennitische Saudi-Arabië hen ondersteunt. Dat land is de aartsvijand van Iran.

Iran is bang dat Saudi-Arabië de leden gebruikt om hun eigen agenda tot uitvoering te brengen. En de Saudi's hebben een duidelijk doel: "de strijd naar Iran brengen", zoals kroonprins Mohammad Bin Salman eerder dit jaar nog dreigde.

Al Mansouri

Nissi is niet de eerste prominente Khoezistaanse separatist die zich in Nederland had gevestigd. Abdullah al Mansouri vluchtte in 1989 naar ons land met zijn vrouw en kinderen, nadat hij twee jaar eerder in Iran ter dood was veroordeeld.

Mansouri was beroepsmilitair en voorzitter van de Ahwaz Liberation Organisation (ALO), de voorloper van ASMLA waar de in Den Haag doodgeschoten Nissi de leider van was.

In 2006 werd hij in Syrië tijdens een rondreis opgepakt en uitgeleverd aan Iran. Hij werd ter dood veroordeeld, maar ging uiteindelijk acht jaar de cel in. In 2014 keerde hij weer terug naar Nederland. Een reden voor zijn vrijlating is nooit gegeven.