Hennis verdedigt zich, huidig én nieuw ministerschap op het spel

Minister Hennis van Defensie wacht vanmiddag een zwaar debat in de Tweede Kamer. Na vijf jaar op Defensie - met een erfenis aan bezuinigingen in internationaal lastige tijden - is vlak voor de eindstreep het voortbestaan van haar ministerschap hoogst onzeker. En daarmee een nieuwe ministerspost in Rutte III ook.

Het debat met minister Hennis en de Kamer begint om 15.45 uur en is live te volgen op NOS.nl en NPO Politiek.

"Aanblijven is geen doel op zich. Mijn positie is nog wel het minst interessant", zei Hennis vrijdag, een dag na de publicatie van het harde rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over het mortierongeluk in Mali.

Maar over haar positie gaat het vandaag toch juist ook. De minister ligt niet alleen onder vuur vanwege het ongeluk en de fouten die er zijn gemaakt, maar ook vanwege haar communicatie.

Ernstige tekortkomingen

De conclusies van het onderzoek van de OVV liegen er niet om: het fatale ongeluk, waarbij twee militairen om het leven kwamen, was het gevolg van ernstige tekortkomingen bij Defensie.

Het ongeluk gebeurde in juli vorig jaar. Twee militairen vonden de dood en een derde raakte gewond toen een granaat bij een oefening in Mali voortijdig ontplofte. Volgens de OVV voldeden de veiligheid van de mortiergranaten en de gezondheidszorg ter plekke niet. "Als Defensie zich aan de eigen regels had gehouden, had het voorkomen kunnen worden", oordeelt de OVV.

Moeizaam

Defensie zei aanvankelijk tegen de nabestaanden dat het om een bedrijfsongeval ging. Na het verschijnen van het rapport reageerde Hennis in een moeizaam interview in eerste instantie met woorden die niet iedereen begreep. Ze zei dat het rapport hard aankwam, maar ook dat "de veiligheid en gezondheid van onze militairen voor iedereen voorop stond". Ook zei ze donderdag niet aan aftreden te denken, maar te willen "optreden".

Haar eerste reactie heeft meteen kwaad bloed gezet, zegt NOS-verslaggever Joost Vullings. Want daardoor leek alsof het alleen over haar positie ging en niet over de twee omgekomen militairen.

Een dag later formuleerde ze het heel anders. Ze noemde haar positie "nog wel het minst interessant" en zei zich er na het debat van vandaag over te willen beraden.

Ook leek ze haar uitspraken van een dag eerder al te corrigeren. "Er zijn twee mensen om het leven gekomen, hoe kan ik dan zeggen dat het veilig was?"

Nabestaanden

In het weekend nam ze contact op met de nabestaanden en bood ze haar excuses aan. Een woordvoerder van Defensie bevestigt het bericht van het ANP dat ze dat niet eerder deed op advies van haar medewerkers. Hennis zelf zou graag eerder met de nabestaanden hebben gebeld, maar heeft dat op aanraden van haar ambtenaren nagelaten.

De weduwe van Henry Hoving noemt de excuses "belangrijk", maar het verandert niets aan de aangifte die ze gaat doen. "Ik wil gerechtigdheid voor wat er is gebeurd. De persoon die de munitie heeft gekocht en de persoon die besloot de munitie niet te laten testen: ik vind dat zij verantwoordelijk zijn voor de dood van mijn man".

Koninklijke weg

Volgens politiek verslaggever Ron Fresen wijst alles erop dat Hennis zich in het Kamerdebat zal verantwoorden, Defensie zal verdedigen en dan zal aftreden.

"Het viel vrijdag na het VVD-topberaad op hoe vaak er gehint werd op deze koninklijke weg om af te treden. Zeker in dit geval is het de enige juiste weg om eerst het debat te voeren. Het was het parlement dat het zware besluit nam om militairen naar oorlogsgebied te sturen. Er zijn doden gevallen door grote fouten. Dan moet je je ook in datzelfde parlement verantwoorden. Dat gaf namelijk zijn vertrouwen aan de defensie-organisatie".

Vrijdag zei vice-premier Asscher dat de fouten die in Mali zijn gemaakt, zwaar genoeg zijn om af te treden. Volgens Fresen is de kans na die keiharde dreun van de coalitiegenoot van de afgelopen jaren heel groot dat de hele "nieuwe" oppositie vindt dat ze moet opstappen.

"Na zo'n ingrijpende gebeurtenis heb je veel meer draagvlak nodig om verder te kunnen. Staatsrechtelijk is er geen bezwaar tegen een terugkeer van Hennis. Maar de nieuwe coalitie zal niet willen starten met een minister die al zo beschadigd is. Daar moet tijd overheen voor Hennis en die tijd is er nu niet".

Waarschijnlijk zal Hennis het volgens Fresen dan ook niet op een stemming aan laten komen. Dan is er kans op nog meer schade voor de nieuwe coalitie.