'Luchtvaartmaatschappijen concurreren elkaar gewoon kapot'
Luchtvaartmaatschappij Monarch Airlines is failliet, zo werd vandaag bekend. Eerder viel Air Berlin al om, bij Alitalia moet een curator puinruimen en bij Ryanair zijn duizenden vluchten geannuleerd, omdat de piloten het bedrijf massaal verlaten.
Het zijn roerige tijden in de luchtvaartsector. Met minimale marges moeten de maatschappijen hun toestellen in de lucht houden. "De marges zijn heel erg klein", zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. "De gemiddelde winst per ticket is minder dan een tientje. En dat is bij de low-budget maatschappijen zoals Ryanair en Easyjet nog minder. Men concurreert elkaar gewoon dood."
De problemen bij Air Berlin en Alitalia zijn structureler van aard. "Dat zijn maatschappijen die al jaren niet goed draaien", zegt docent luchtvaarttechniek Hans Heerkens van de Universiteit Twente. "Air Berlin was enerzijds een goedkope maatschappij die graag een gewone maatschappij wilde zijn. Dat ging niet. En Alitalia was heel inefficiënt."
Prijzenslag
Toch roept het de vraag op of er nog meer maatschappijen gaan omvallen. Volgens Melkert gaat het eigenlijk best goed in de luchtvaart. "Maar het kan zomaar weer omslaan. Want het is afhankelijk van wat je kunt doen met de salarissen en met de brandstofprijs." Belangrijk is volgens Melkert de lage olieprijs. "Maar we weten dat de olievoorraad eindig is en dan krijg je weer discussies over brandstoftoeslagen of steun van de overheid. Mijn hoogleraar zei vroeger: 'De luchtvaart is een markt van jantje lacht, jantje huilt'. Het ene jaar goed, het andere beroerd."
Aantal toestellen per vliegtuigmaatschappij (bron: Planespotters.net)
| Vliegtuigmaatschappij | Aantal toestellen | Aantal verschillende types |
| American Airlines | 949 | 11 |
| Ryanair | 403 | 1 |
| Easyjet | 254 | 2 |
| Norwegian | 142 | 2 |
| KLM (zonder KLM Cityhopper) | 120 | 5 |
| Transavia | 41 | 1 |
Er gaan tegenwoordig met gemak 200 mensen in een vliegtuig. Dat is soms een voordeel voor de luchtvaartmaatschappij, maar niet altijd. Heerkens: "Een extra vliegtuig inzetten betekent een heleboel stoelen erbij. En dan krijg je overcapaciteit, want dan moet je de prijzen van de vliegtickets verlagen om je vliegtuig vol te krijgen."
En dat extra toestel niet inzetten is geen optie. "Reizigers willen weg wanneer zij dat willen. Als je als maatschappij maar één keer per week naar de VS vliegt, dan gaat iedereen naar de concurrent, die elke dag vliegt."
Kromliggen
Wie wel eens met een budgetmaatschappij als Ryanair of Easyjet heeft gevlogen weet het: je moet voor alles betalen. Voor een kopje koffie aan boord, om je koffer mee te nemen, voor het reserveren van je stoel. "Je moet nog net niet voor het toilet bijbetalen", zegt Melkert. "Maar lang niet alle tickets zijn zo goedkoop hoor. Met Easyjet naar Londen is niet veel goedkoper dan met KLM."
Budgetmaatschappijen hebben nog andere manieren om goedkoop te kunnen werken. Zo heeft Ryanair alleen maar Boeing 737's en vliegt Easyjet alleen met Airbussen. In het onderhoud is dat goedkoper. Bovendien vliegen ze alleen met de nieuwere toestellen, want die zijn zuiniger.
Hoe de toekomst van de luchtvaart eruit komt te zien? Het is ongewis. Nu zijn de klassieke luchtvaartmaatschappijen nog heer en meester op de verre vluchten, naar bijvoorbeeld de VS. Maar de concurrentie vanuit het Midden-Oosten is moordend. En ook de low-cost-maatschappijen roeren zich. "De eerste prijsvechters zijn er al op die route, zoals Norwegian", zegt Melkert.
Aan de andere kant ligt er voor de goedkope maatschappijen ook een gevaar op de loer. "Toen de low-cost-maatschappijen begonnen kwamen er hele groepen mensen die nog nooit hadden gevlogen", zegt Heerkens. "Maar nu mensen het gewoon vinden om te vliegen, willen ze soms wel meer service. Geeft een andere maatschappij wat meer service, dan is er opeens heel weinig loyaliteit."
