Brexit-speech May was geen 'gamechanger'
Was dit de 'gamechanger' die werd beloofd? Niet bepaald. De speech van de Britse premier May, in Florence, was bedoeld als handreiking naar de EU om de vastgelopen brexit-onderhandelingen uit het slop te trekken. Maar vol was haar hand niet. Er blijven veel vragen over, ook bij de EU-onderhandelaars in Brussel.
"Het was te vaag, te weinig concreet en eigenlijk alles wat ze in Brussel niet wilden horen", zegt correspondent Arjan Noorlander. "Het doet het ergste vrezen voor de onderhandelingen die volgende week weer van start gaan."
Vrienden
De speech moest de toekomstige vriendschap met Europa uitstralen. Speechen in Florence, de stad waar de Renaissance tot bloei kwam en waar al eeuwen geleden de internationale handel floreerde.
"We stappen weliswaar uit de EU, maar niet uit Europa", zei Theresa May, die voortdurend benadrukte dat ze graag als nauwe partners wil blijven samenwerken in de toekomst. Vrienden, die onlosmakelijk met elkaar verbonden moeten blijven.
Maar het ging Brussel niet om warme woorden, het ging om meer details, meer inhoud. En dat kwam nauwelijks. "Ik ben bezorgder na de speech van May dan ik ervoor was", zei Manfred Weber, fractievoorzitter van de christendemocraten in het Europees Parlement, de grootste partij. "De klok tikt en het gaat zelfs sneller dan hiervoor."
May stelde wel een overgangsperiode van twee jaar voor, waarmee de brexit in feite twee jaar wordt uitgesteld. De Britten stappen weliswaar in maart 2019 definitief uit de EU, maar tot 2021 blijft wat May betreft nog bijna alles bij het oude. In die periode wil May ook aan de financiële verplichtingen voldoen, wat neerkomt op zo'n 20 miljard euro. Zo moeten bedrijven meer tijd krijgen om zich aan de nieuwe realiteit aan te passen.
Alleen, wat wordt die nieuwe realiteit? Concreet over die toekomstige relatie werd ze niet. Gaat het lijken op het Noorse model, een land dat veel banden met de EU onderhoudt? Of het Canadese model, het land dat onlangs een vrijhandelsakkoord sloot met de EU?
Nee, May wil geen bestaand model. "We moeten creatief zijn. Wij zijn voor de EU de grootste handelspartner, de EU is onze grootste handelspartner. We hebben er allebei veel belang bij om eruit te komen."
Constructief
De EU-hoofdonderhandelaar, Michel Barnier, was in zijn eerste reactie gematigd positief. Hij zit maandag weer aan tafel met de Britten om verder te praten. Barnier prees de constructieve toon van May en haar voornemen om nu voor het eerst echt te gaan onderhandelen. Het voorstel over de overgangsperiode noemde hij interessant, maar hij wil er vooral meer van weten. "Eerst moeten we het eens worden over de principes van de scheiding."
Daarmee doelde Barnier toch vooral op het ontbreken van een aantal zaken in de speech van de Britse premier. Zo noemde ze geen concreet bedrag.
De Ierse president Leo Varadka was ook positief en noemde de rede een stap in de goede richting. "We moeten over veel zaken nog veel praten voordat we een oplossing hebben, maar dit is bemoedigend."
Florence
Hoewel May de speech in Florence hield, was het vooral een verhaal voor binnenlands gebruik. Aan de ene kant ging ze mee in de sfeer van het pro-brexit-kamp dat de wereld buiten de EU voorstelt als optimistisch. Groot-Brittannië als soevereine natie die weer controle heeft over zijn eigen grenzen en wetgeving en als de vijfde economie ter wereld makkelijk in staat is zichzelf te redden.
Aan de andere kant toonde May dat ze luisterde naar het bedrijfsleven, dat al maanden duidelijkheid eist over hoe het leven na brexit eruit zal zien. Dat krijgt nu een toezegging: alles blijft wat May betreft tot 2021 bij het oude.
In oktober moeten de 27 'achterblijvende' EU-leiders besluiten of er voldoende vooruitgang is geboekt, zodat de onderhandelingen de volgende fase in kunnen gaan. Maar het lijkt er niet op dat de verwachte doorbraak met Mays speech is geforceerd. Komende week tijdens een informele top in Estland zal het er ook weer over gaan.
