'Kim Jong-un is niet langer defensief, hij zoekt nu echt de aanval op'

• Remy Hersbach

  redacteur Online

"Bij mij gingen de nekharen echt even overeind staan", zegt correspondent Marieke de Vries toen ze de toespraak las van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Kim richtte zich dit keer persoonlijk tot president Trump, die hij een geestelijk gestoorde noemde.

"Dit hebben we nog niet eerder gezien. Het is de eerste keer dat een Noord-Koreaanse leider zich persoonlijk tot de buitenwereld richt", zegt De Vries. Normaal gesproken reageert het staatspersbureau uit naam van het regime.

Volgens De Vries gaat Kim nu een stuk verder dan de normale retoriek die klinkt vanuit Pyongyang. "Kim Jong-un houdt bijna nooit toespraken en dit soort teksten worden nooit opgetekend uit monde van de leider. Zelfs zijn vader en opa deden dit niet. Het feit dat Kim zich nu persoonlijk tot de buitenwereld richt, geeft aan dat hij zich persoonlijk gekwetst voelt door de toespraak van Trump bij de VN."

Het gaat dan niet eens om de felle woordkeuze, want die zijn we inmiddels wel gewend uit Pyongyang. Zo werd Obama ooit een 'aap' genoemd na beschuldigingen over Noord-Koreaanse hacks en werd de toenmalig Zuid-Koreaanse president Park een "slang" en "prostituee" genoemd.

De dreigende woorden van Trump zijn koren op de molen van Kim Jong-un en zijn toespraak sluit naadloos aan bij de Noord-Koreaanse propaganda, waarin altijd wordt gezegd dat Amerika uit is op de vernietiging van Noord-Korea. De Vries: "Kim voelt zich in het gelijk gesteld door de speech van Trump. Hij zegt nu tegen zijn eigen bevolking: 'dit pikken we niet meer, dit zal gevolgen hebben'. Voor zover hij de deur openhield voor een diplomatieke oplossing, is die nu wel gesloten."

De correspondent zegt dat Kim de Amerikaanse president haast terechtwijst alsof hij een oude naïeve man is. "Het is alsof hij als millennial zegt: ik probeer steeds tegen je te zeggen, we moeten met elkaar praten. Maar jij wil niet luisteren, en wie niet wil luisteren, moet maar voelen."

Het jongste dreigement uit Noord-Korea klonk uit de wandelgangen bij de VN. Het land zou nu van plan zijn om een bovengrondse proef met een waterstofbom uit te voeren. De raket zou dan over Japan vliegen en boven de Stille Oceaan tot ontploffing komen.

Tot nu toe werden de Koreaanse proeven altijd ondergronds uitgevoerd; bovengronds is veel gevaarlijker. "Het zou een bizarre operatie zijn. Dit soort proeven zijn sinds 1980 niet meer gedaan in de wereld", vertelt Sico van der Meer, Korea-expert aan Instituut Clingendael.

Bluf

Van der Meer zegt dat Noord-Korea volgens de laatste inlichtingen bijna in staat is om een kernkop zo klein te maken, dat hij op een raket past. Aan de andere kant denkt hij dat een groot deel van het dreigement retoriek en bluf is. "Noord-Korea heeft er geen enkel belang bij om Japan iets aan te doen. Ze weten heel goed dat als ze over de grens heengaan, ze een groot probleem hebben. Dus ze zullen goed uitkijken dat ze geen verkeerde stappen maken."

Maar juist die retoriek, waarbij Noord-Korea in bloemrijke taal uithaalt naar het westen, is nu veranderd, zegt De Vries. "Ik heb altijd gezegd: Noord-Korea wil onderhandelen, het land voelt zich bedreigd en daarom houden ze die proeven. Maar met deze toespraak zegt Kim: actie is de beste optie en we gaan door op dit pad. Dat is niet langer defensief, hij zoekt nu echt de aanval op."

Het blijft afwachten wat de volgende stap is in het conflict en of de internationale gemeenschap binnenkort wordt opgeschrikt door een volgende Koreaanse raketproef, onder of boven de grond. In Japan houden ze er al wekenlang serieus rekening mee.

Ook al ligt het niet voor de hand dat Kim Jong-un Japan bewust wil raken, een ongeluk ligt bij zo'n bovengrondse proef met een waterstofbom op de loer. "Überhaupt is een bovengrondse kernproef risicovol", vertelt Van der Meer. De raketten van Noord-Korea zijn tot nu toe niet erg nauwkeurig. "Het is niet zo'n ramp als hij een kilometer links of rechts boven zee ontploft. Maar het zou pijnlijk zijn als hij boven boven Japan afgaat; daar moet je niet aan denken. En het is te hopen dat ze schepen en vliegtuigen in de buurt op tijd zullen waarschuwen."