'Zaak rond auteursrechten selfie van aap past in trend'
Het doel lijkt bizar: een makaak-aap eigenaar maken van foto's die hij zelf had genomen met de camera van een natuurfotograaf. Maar volgens Janneke Vink, deskundige op het gebied van dierenrecht, steekt er meer achter de rechtszaak over 'selfie-aap' Naruto.
De jarenlange juridische strijd was aangespannen door de dierenrechtenorganisatie PETA. "Het lijkt erop dat die de rechter probeerde te verleiden deze makaak impliciet te erkennen als rechtspersoon", zegt de promovendus aan de Universiteit Leiden. Het zou een juridische aardverschuiving veroorzaken. Want een rechtspersoon mag je niet zonder oordeel van een rechter zomaar tegen zijn wil gevangen houden.
Het resultaat was minder baanbrekend: een schikking. Natuurfotograaf David Slater doneert een kwart van de toekomstige opbrengsten van de foto's aan liefdadigheidsprojecten voor de bedreigde apensoort in Indonesië. Aap Naruto vist achter het net voor de auteursrechten.
Weinig sympathie
Vink denkt dat het niet de meest strategische zaak was om dierenrechten mee af te dwingen. Een aap die al twintig jaar zit opgesloten, kan volgens haar op meer steun rekenen. Maar Naruto leeft vrij in de jungle van Indonesië. "Dit kan zo ongeveer op de minste sympathie rekenen van het publiek. Dierenrechtenorganisatie PETA is er zelfs nog goed vanaf gekomen: ze hebben wel die 25 procent binnengehaald."
PETA zegt dat de rechtszaak een discussie heeft aangezwengeld. "Naruto's zaak laat zien dat de strijd om dierenrechten diep geworteld is in ons rechtssysteem", staat op de website.
Chimpansees en olifanten
Volgens Vink is de zaak onderdeel van een bredere trend om dierenrechten af te dwingen via de rechter. Het Amerikaans/Britse rechtssysteem biedt namelijk voldoende handvatten voor deze juridische strijd. Vink verwijst naar het Nonhuman Rights Project in de VS. Dierenactivisten proberen via rechtszaken mensenrechten af te dwingen voor dieren in gevangenschap. "Dat loopt sinds 2013 voor een aantal chimpansees en binnenkort ook voor een olifant."
Chimpansee Tommy kreeg in 2014 geen 'mensenrechten' van het Hooggerechtshof in New York. Het hoger beroep loopt nog. "Ik denk dat ze juridisch gezien een sterke zaak hebben", zegt de onderzoekster. "Het enige wat men aan moet tonen, is dat chimpansees ook rechtspersonen kunnen zijn."
En in Nederland?
In ons rechtssysteem zal zoiets niet snel gebeuren, denkt Vink. Rechters in de VS hebben volgens haar meer macht om zelf invulling te geven aan de wet. "Onze rechters zullen niet zo creatief zijn."
