Nieuwe demonstraties in Marokko vanwege dood visverkoper

In een stoet met kaarsjes toonden honderden Marokkanen in Al Hoceima vrijdagavond hun solidariteit met Mohsin Fikri. De tocht begon op de plek in Al Hoceima waar de visverkoper precies een week eerder om het leven kwam toen hij werd geplet in een vuilniswagen. Na zijn dood werd de hele week in diverse steden in het land gedemonstreerd. En ook dit weekend staan demonstraties gepland.

Zijn dood maakte hem een symbool van de corruptie en het machtsmisbruik van de ‘makhzen’, de machthebbende elite. De wijze waarop hij om het leven kwam is volgens de demonstranten kenmerkend voor hoe deze elite de lagere bevolkingsgroepen vaak behandelt: als afval.

'Koffiegeld'

"Wij zijn allemaal Mohsin", was een van de leuzen die de demonstranten de afgelopen week riepen. Allemaal hebben ze weleens meegemaakt dat ze eerst ‘koffiegeld’, oftewel steekpenningen, moesten betalen om iets voor elkaar te krijgen. Of hoe aanvragen voor documenten of vergunningen onbeantwoord bleven waardoor bouwprojecten, nieuwe bedrijfjes en andere goede plannen niet van de grond kwamen.

Toen de Marokkanen vijf jaar geleden in navolging van burgers uit Arabische landen de straat op gingen, aarzelde koning Mohamed VI niet om maatregelen aan te kondigen. Er kwamen vervroegde verkiezingen en de grondwet werd gewijzigd. De maatregelen hadden succes: al snel bleef er van de grote protestbeweging niet meer over dan een harde kern, de 20-februari beweging. Maar inmiddels was die zo versnipperd geraakt dat ze geen bron van zorg meer waren voor het regime.

Gebroken beloften

Tot vorige week. Want toen op zondag de protesten uitbreidden naar onder meer Casablanca en Rabat waren het dezelfde mensen als vijf jaar geleden die de straat op gingen. De dood van Fikri was voor hen het bewijs dat de beloften die vijf jaar geleden werden gedaan nog steeds niet zijn nagekomen. Hoog tijd dat daar verandering in komt, zeggen de demonstranten. Ze zijn dan ook niet van plan hun vreedzame protesten te stoppen tot die verandering in zicht komt.

De familie van Mohsin is verrast door wat zijn dood teweeg heeft gebracht in Marokko en ver daarbuiten. Zijn broer Adil kan het maar moeilijk bevatten. "We hadden nooit verwacht dat zijn dood tot zoveel ophef zou leiden", vertelt hij in het huis van zijn oom in Imzouren. De familie memoreert hoe Mohsin zich altijd inzette voor anderen. "We hopen dat hij ook na zijn dood mensen inspireert om hun situatie in positieve zin te veranderen."

Klimaattop

En dat lijkt ook te gebeuren. "Niet alleen in Marokko, maar ook daarbuiten verenigen Marokkanen zich", zegt Adil. Het betekent veel voor de familie, maar er zit ook een keerzijde aan de medaille: "Sommige groepen gebruiken de dood van mijn broer om hun eigen agenda te verspreiden, zoals activisten die een onafhankelijk Rif willen. Daar willen wij niet voor gebruikt worden."

De protesten zijn tot nu toe zonder incidenten verlopen. En dat is maar goed ook, want Marokko kan zich nu geen rellen veroorloven. Vrijdag ging in Marrakech namelijk de internationale klimaattop COP22 van start. De conferentie, die twee weken duurt, wordt bijgewoond door afgevaardigden uit de hele wereld. De politie houdt zich daarom op de achtergrond tijdens demonstraties.

Feestdag

Dit weekend staan nieuwe demonstraties gepland. Ook op zondag, onder meer in Rabat. En dat is opmerkelijk: zondag is het immers 6 november, de dag waarop de Marokkanen de Groene Mars uit 1975 herdenken, die ertoe leidde dat Spanje de Westelijke Sahara opgaf. Doorgaans is dit een feestdag van nationale trots. Dit jaar staat de dag in het teken van verandering, opdat de dood van Fikri in elk geval niet voor niets is geweest.