Schamele Spelen hockeyers 'begin van een proces'

Volgens hockeybondscoach Max Caldas is de teleurstellende vierde plek op de Spelen het begin van een proces. Hij wil tot 2020 aanblijven, bepleit een kleinere hoofdklasse en meer ruimte voor Oranje. Maar krijgt 'Plan Caldas' die tijd? De jacht op goud is al zestien jaar zonder succes.

Donderdag troefde buurland Duitsland de equipe van Caldas af in de troostfinale. Direct na de verloren strijd om het brons gaf Caldas te kennen aan te willen blijven tot de Spelen van Tokio in 2020. Het proces dat hij voor ogen heeft, is onder zijn leiding pas anderhalf jaar bezig. “We wachten al zestien jaar op olympisch goud. Deze nederlaag is dus geen toeval, maar een trend.”

Caldas wil de teleurstellende trend doorbreken door het topsportbeleid te herzien. Hij bepleit onder andere een verkleining van de hoofdklasse: het huidige twaalftal teams wil hij reduceren tot acht of maximaal tien en zo meer ruimte creëren voor het Nederlands elftal.

In 2017 of 2018 is de kentering naar zijn inzicht nog niet klaar. Wellicht dat 'Plan Caldas' inderdaad het antwoord is op de olympische malaise. Maar eerst de prangende vraag: wat sprong in het oog in Rio? Over de opkomst van Jorrit Croon, de monsterscores, de kentering in de resultaten en de capriolen van Caldas.

Zwaaien met stick en scepter

Oranje imponeerde dit toernooi met bij vlagen oogstrelend spel en zinderende zeges. In de groepsfase werden na een gelijkspel tegen Argentinië (een 3-1 voorsprong werd uit handen gegeven) Ierland (5-0) en Canada (7-0) overklast. Ook India werd afgetroefd, maar van Duitsland werd in het laatste duel nipt verloren.

Het overtuigende spel culmineerde in de kwartfinale, toen titelfavoriet en regerend wereldkampioen Australië werd overlopen (4-0). De 'Kookaburras', die dit jaar nog de Champions Trophy wonnen en Nederland twee jaar terug met 6-1 de baas waren in de WK-finale, werden van meet af aan ontregeld terwijl Nederland met stick en scepter zwaaide.

Dankzij tactisch uitgekiend spel, krachtige duels en goed verdedigen loodste Nederland de zege ogenschijnlijk op 'cruise control' in veilige haven en ging gevrijwaard van problemen naar de halve eindstrijd.

Van monsterscores naar mondjesmaat

In de halve eindstrijd kwam voor Oranje de kentering in zowel resultaat als spel. Tegen de Belgen oogde het spel stroef, de ploeg ontregeld. Op de 1-3 nederlaag was niets af te dingen. De Belgen waren slimmer, sneller en feller. "Gedesillusioneerd", sprak Mink van der Weerden na de wedstrijd. Aanvoerder Robert van der Horst maande tot stilte en acceptatie.

Ook tegen Duitsland ging het mis. Opnieuw werd de ploeg afgetroefd door een opponent die niet alleen beter, maar ook alerter en zelfs gemotiveerder overkwam.

Constante in die twee verloren duels: de tot dan toe zo productieve en bevreesde aanval stokte abrupt. Het doel werd in beide wedstrijden slechts één keer getroffen, een resultaat dat in schril contrast staat met de doelpuntenfestijnen eerder in het toernooi: in de zes duels voorafgaand aan het treffen met België en tweemaal Duitsland werd 23 keer gescoord (gemiddeld bijna vier per wedstrijd).

Jorrit Croon

Revelatie van het toernooi was debutant Jorrit Croon. De speler, afkomstig uit Leiderdorp en nu uitkomend voor HGC, beleefde op 17-jarige leeftijd zijn entree in Oranje. Hij bewees bepaald geen podiumvrees te hebben: in het Braziliaanse decor kwam hij onmiddellijk tot scoren en ontpopte hij zich tot ontdekking van het toernooi.

Zo scoorde hij met een oogstrelende tip-in tegen Ierland (2-0) en tekende hij in de troostfinale tegen Duitsland met een schitterende actie voor de openingstreffer.

Zijn frivole speelstijl, goede loopacties en volwassen instelling zijn veelbelovend voor de aankomende jaren. Wellicht dat hij een sleutelrol gaat spelen in het proces dat Caldas voor ogen heeft.

Capriolen van Caldas

Van Caldas is bekend dat hij niets ongemoeid laat om de elftallen die hij onder zijn hoede heeft, tot grote hoogten te stimuleren. Toen hij bij de vrouwen aan het roer stond, liet hij hen ter voorbereiding op de Spelen in 2012 drie dagen een berg oplopen in Alicante. Met weinig eten en drinken.

Hij dirigeerde de hockeydames ook een keer geblinddoekt de teambus in, reed hen naar het ADO-stadion in Den Haag, haalde de blinddoeken eraf en liet het elftal een nacht bivakkeren op het veld waar later WK gehouden werd. Moraal van het verhaal: niemand steelt iets uit jouw huis.

Vorig jaar maakte Caldas de overstap naar de hockeymannen en daar ging hij op eenzelfde manier aan de slag. Caldas legde de spelers het vuur na aan de schenen en liet naar verluidt geen spaan heel van de ploeg.

Confronterend

"Ik herinner me zijn eerste keer op Papendal", vertelt aanvoerder Robert van der Horst. "Hij maakte gelijk ruzie, gaf direct aan wat er niet goed was en wat beter moest. Confronterend."

Volgens Van der Horst stelde Caldas alles binnen het team ter discussie. "Wij hadden een bepaalde cultuur gecreëerd en Caldas was degene die durfde te zeggen: is dit normaal? Hij was een mega-grote spiegel voor ons, maar hij heeft ervoor gezorgd dat we nu 365 dagen bezig zijn met presteren. We hebben ons nog nooit zo sterk gevoeld."

Inmiddels zijn de Oranjeheren in Rio evenwel gestrand op de schamele vierde plek. Daarmee kent het uitblijven van olympisch goud een nieuw vervolg: al zestien jaar duurt de jacht op goud nu. Sterker: ditmaal greep de groep niet alleen naast het goud, maar de ploeg moet met lege handen huiswaarts.

Markeert de vierde plek het begin van een proces? Is het ‘Plan Caldas’, met een kleinere hoofdklasse en meer ruimte voor het Nederlands elftal, het medicijn voor de Olympische malaise?

Jacques Brinkman, voormalig tophockeyer en belangrijke schakel in het team dat goud in de wacht sleepte op de Spelen van 1996 en 2000, denkt niet dat het 'Plan Caldas' uitkomst biedt. Op Twitter bepleit hij juist een uitbreiding van de hoofdklasse naar zestien teams. "Hockeysport is al zo smal. Nationaal en internationaal. Verkleining competitie geen oplossing voor goud in Tokio", schrijft hij.

De positie van Caldas staat voor Brinkman niet ter discussie. Wel adviseert hij Caldas om aan zijn befaamde 'gouden tafel' van adviseurs en staf ook eens andere mensen te laten aanschuiven. "Er moet iets gebeuren. Hij moet meningen van anderen toelaten en het woord proces kan ik niet meer horen. Het gaat erom dat ze elkaar de waarheid zeggen. Er moet iets gaan gebeuren."